Waarom bestelt Nederland zó veel vaccins? En wat doen we met het overschot?

Nederland verwacht 84,5 miljoen vaccindoses te ontvangen. Daarmee zou de hele bevolking - als voor iedere vaccinatie twee doses noodzakelijk zijn - zeker tweemaal ingeënt kunnen worden. En zelfs dan blijven ruim tien miljoen prikken over. Gebruikers van ons discussieplatform NUjij vroegen zich af waarom Nederland zó veel vaccins wil ontvangen, en wat er met het overschot gaat gebeuren.

Woordvoerder Marcel van Beusekom van het ministerie van Volksgezondheid geeft desgevraagd antwoord. Hij wijst op de periode waarin de contracten over vaccins werden afgesloten.

"We sloten contracten in de zomer en het najaar van het afgelopen jaar", aldus Van Beusekom. "Toen wisten we niet of, en zo ja, welke coronavaccins uiteindelijk ingezet konden worden. Om die reden is op meerdere kansrijke paarden gewed."

Van Beusekom benadrukt dat het aantal van 84,5 miljoen vaccindoses nog altijd onder voorbehoud is, omdat nog steeds niet zeker is of alle farmaceuten waarmee een contract is afgesloten een veilig en effectief vaccin gaan voortbrengen. Met het geld dat de farmaceuten bij voorbaat ontvingen, kon tevens sneller een vaccin ontwikkeld worden en zou de pandemie dus uiteindelijk sneller tot een einde kunnen worden gebracht.

Als een farmaceut er niet in slaagt om een effectief vaccin te ontwikkelen, is er geen geld weggegooid, redeneert Van Beusekom. "Als je op één of twee vaccins had ingezet en daarmee genoeg dacht te hebben, had je een enorm probleem gehad als juist die twee middelen de eindstreep niet haalden."

Tot dusver zijn drie vaccins goedgekeurd door het Europese medicijnagentschap: die van farmaceuten Pfizer, Moderna en AstraZeneca. Mogelijk volgt medio maart een vierde middel: het Janssen-vaccin. Mochten uiteindelijk alle farmaceuten waarmee de Europese Commissie een contract heeft gesloten leveren, dan lijkt Nederland zo'n 50 miljoen vaccins te veel te hebben.

Niet duidelijk wat gaat gebeuren met eventueel overschot
Volgens Van Beusekom is nog niet duidelijk wat er met een eventueel overschot gaat gebeuren. "Vooralsnog is er grote schaarste", legt hij uit. "We hebben pas een miljoen prikken gezet, er moet nog een groot aantal volgen."

De woordvoerder sluit niet uit dat een deel wordt afgestaan aan minder rijke landen. Daar zet onder meer het wereldwijde vaccinverbond COVAX zich voor in, dat gesteund wordt door Nederland. Het kabinet heeft 25 miljoen euro vrijgemaakt om het initiatief te steunen.

De Britse premier Boris Johnson deed vorige week de oproep aan wereldleiders een deel van hun hoeveelheid vaccindoses af te staan aan andere landen. De Franse president Emmanuel Macron vindt dat rijkere landen zeker zo'n 5 procent van hun vaccininventaris moeten doneren, om de pandemie wereldwijd de kop in te drukken.

Het ministerie van VWS kan, mede doordat het overschot alleen op papier bestaat, niet zeggen hoeveel vaccindoses Nederland kan afstaan en hoeveel vaccins men wil achterhouden. Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) schreef begin februari in een Kamerbrief dat hij de vele vaccinaankopen van belang acht, "omdat mogelijk ook in de winterperiode van volgend jaar COVID-19-vaccins nodig zijn".