Commissie: Inlichtingenwet schiet tekort en moet aangepast worden

Een onafhankelijke commissie heeft woensdag in een onderzoeksrapport geconcludeerd dat de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) niet voldoet aan enkele belangrijke eisen. De wet moet daarom worden aangepast, meldt de Evaluatiecommissie Wiv (ECW).

Over de in mei 2018 ingevoerde Wiv, die volgens critici 'sleepwet' wordt genoemd, is destijds politiek en maatschappelijk een flinke discussie gevoerd. Het leidde zelfs tot een referendum.

De commissie, onder leiding van Renée Jones-Bos, concludeert nu dat de wet niet op alle vlakken voldoet en komt met een aantal aanbevelingen om de wet te hervormen. De aanpassingen moeten al bij de aanstaande kabinetsformatie worden meegenomen, staat in het rapport.

De Wiv geeft de geheime diensten Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) meer en uitgebreidere opsporingsmogelijkheden. Groot twistpunt was de mogelijkheid om in onderzoeken naar mogelijk verdachte personen en/of organisaties grote hoeveelheden data (bulkdata) te onderscheppen - ook van mensen die geen onderdeel van onderzoek zijn en dat ook nooit zullen worden.

De commissie vindt dat het verzamelen en het gebruik van deze bulkdata zorgvuldiger aangepakt moet worden. "Zowel het verwerven en verwerken moet beter worden geregeld in de wet", aldus de commissie. Onlangs nog zei het Europees Hof van Justitie dat het ongericht verzamelen van telefoon- en internetgegevens strijdig is met Europese privacyregels.

Verder vindt de commissie dat er meer aandacht voor de gegevensuitwisseling met buitenlandse diensten moet komen. "In de wet moet worden opgenomen dat er geen gegevens worden gedeeld als er een reëel risico bestaat dat gebruik door de ontvangende dienst een flagrante schending oplevert van het internationaal recht, en in het bijzonder de mensenrechten en internationaal humanitair recht."

Ook zou er volgens de commissie een rol moeten komen voor de Raad van State. De wet kent nu een aantal vaagheden, zoals "zo gericht mogelijk" data onderscheppen. Daardoor kan verwarring ontstaan. De rechter zou hier een invulling aan kunnen geven, aldus de commissie.