Hoe palmolie oerwoud, vrouwen en je gezondheid schaadt

Je consumeert dagelijks palmolie, wanneer je eet, je wast, schoonmaakt, je baby voedt, je lippen stift en je muren verft. Palmolie is overal en dat is een slechte zaak voor jouw gezondheid en het oerwoud. Komen daar de gruwelen bij die vooral vrouwen op palmolieplantages ondergaan. Het goede nieuws: we kunnen zonder palmolie leven. Dit moet je over jouw boodschappen weten.

Palmolie wordt gewonnen uit de vrucht van de oliepalm die in tropische landen groeit. Omdat het zo goedkoop is, wordt het in veel producten verwerkt, om bijvoorbeeld de smeerbaarheid te verbeteren. Om aan de hoge vraag te voldoen, wordt aanhoudend regenwoud gekapt om steeds meer palmolieplantages op te richten.

Mensen en dieren verjaagd
Niet alleen de oorspronkelijke bewoners en dieren – waaronder veel bedreigde soorten – worden uit het regenwoud verjaagd, ook andere boeren moeten hun grond afstaan zodat industriële plantages kunnen worden opgericht. 85 procent van de palmolie wereldwijd komt uit Maleisië en Indonesië, de rest uit andere Aziatische landen, Afrika en Latijns-Amerika.

Moderne slavernij
Journalisten spreken over moderne slavernij wanneer ze de werkomstandigheden op de plantages beschrijven. Palmolie is populair en de industrie winstgevend, maar daar merken de onderbetaalde arbeiders niets van. Ze werken onbeschermd met hardnekkige, in Europa verboden pesticiden. Ook de zware pesticidetanken die ze de hele lange werkdag torsen levert hen fysieke klachten op, maar medische zorg kunnen ze zich niet veroorloven.

Verkrachting
Daar stopt het niet. Op de plantages werken voornamelijk vrouwen die worden verkracht en misbruikt. Uit vrees hun inkomen te verliezen, laten veel vrouwen het ongestraft gebeuren. Ook het aantal miskramen onder de vrouwen op de plantages ligt erg hoog, dat naar men vermoedt een direct gevolg van de pesticiden is.

Het Amerikaanse persbureau Associated Press publiceerde recent een diepgaand onderzoek over de uitbuiting van vrouwen op de plantages, dat een schril contrast schetst met cosmeticamerken als Unilever en L'Oréal die vrouwen willen pamperen met schoonheidsproducten waarin palmolie wordt verwerkt.

Risico op hart- en vaatziekten
Palmolie is bovendien niet gezond. Grote voedselproducenten als Nestlé, Ahold en FrieslandCampina en Unilever stapten op palmolie over toen onderzoek stelde dat het beter is voor je hart dan de transvetten die tot dan in voeding werden verwerkt. Dat onderzoek is intussen achterhaald. Volgens het Voedingscentrum bevat palmolie meer verzadigd vet dan andere oliesoorten, wat het LDL-cholesterolgehalte en het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.

Waar zit palmolie en kun je het vermijden?
Palmolie zit in heel wat bewerkt voedsel zoals brood, chips, pindakaas, chocolade en pizza, in schoonheidsproducten zoals shampoo en deodorant, in babyvoeding en dierenvoer, in schoonmaakproducten, kaarsen, verf enzovoort. Je kunt het zo gek niet bedenken of er steekt palmolie in.

Als je voeding met palmolie wil vermijden, dan kan dat. De levensmiddelenindustrie is sinds 2014 verplicht om op het etiket te vermelden wat voor plantaardige olie in het product is verwerkt. Ook de algemene term 'plantaardige olie' of 'plantaardig vet' wijst meestal op het gebruik van palmolie.

Merken tegen palmolie
Non-food met palmolie vermijden is moeilijker. Op verpakkingen van zeep en wasmiddelen bijvoorbeeld, worden doorgaans alleen de gebruikte oliederivaten vermeld. Uit welk soort olie deze derivaten worden gewonnen staat er meestal niet expliciet bij. Er zijn wel die merken die zich tegen palmolie uitspreken en alternatieve producten aanbieden waarin bewust geen palmolie werd verwerkt.

Is er een duurzaam alternatief?
Er zijn goede en slechte alternatieven voor palmolie. Het wordt lokaal in de tropische landen ook ecologisch geproduceerd, maar die palmolie wordt nog door weinig fabrikanten in hun producten verwerkt. Op het RSPO-certificaat voor zogenaamde duurzame palmolie op producten ga je volgens Milieudefensie alvast beter niet af.

Ook de plantages en producten massaal laten overstappen op een andere olie is de oplossing niet, want dat zou mogelijk voor zelfs nog grotere ontbossing zorgen en nog meer bijdragen aan de klimaatverandering. Beter is het om te kiezen voor olie uit onze eigen regio, zoals olijf-, zonnebloem- of raapzaadolie – zoals vroeger voornamelijk werd gebruikt, voor palmolie die plaats innam. Het beste en meest voor de hand liggende alternatief is natuurlijk kiezen voor onbewerkte, verse voeding, waar geen olie aan te pas komt.