Dit zijn de belangrijkste afspraken uit de Brexit-deal

Na lang onderhandelen sloten de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk donderdag een akkoord over de toekomstige handelsrelatie. Veel details over het akkoord zijn echter nog niet bekend, omdat het tweeduizend pagina's tellende akkoord nog niet openbaar is gemaakt. Maar de komende zaken weten we wel al, op basis van de samenvatting.

Vrije handel zonder quota en heffingen
Het belangrijkste onderdeel van het akkoord: een vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk. Zonder importheffingen en zonder quota die wel voor andere handelspartners van de EU gelden.

Om oneerlijke concurrentie te voorkomen, moeten alle partijen wel aan bepaalde milieu-, arbeids- en sociale standaarden voldoen. Na vier jaar worden die eisen geëvalueerd.

Ook wat staatssteun betreft moeten de Britten zich aan bepaalde regels houden. Door afspraken te maken over de subsidies die het Verenigd Koninkrijk verleent, moet eerlijke concurrentie gewaarborgd blijven.

Als er toch onenigheid bestaat tussen Brussel en Londen, kan dat conflict natuurlijk niet meer opgelost worden voor het Europees Hof van Justitie. In plaats daarvan komt er een apart tribunaal die beide partijen beloofd hebben te erkennen.

Nadeliger visserijafspraken voor EU-vissers
Het was de afgelopen dagen een heet hangijzer: het vissen in elkaars wateren. Dat mag nog, maar onder voorwaarden.

Vissers uit EU-landen mogen in Britse wateren 25 procent minder vis vangen (met name minder haring). De Britten mogen juist meer vangen in Europese wateren, met name schol.

Deze afspraken gelden voor 5,5 jaar en vóór eind 2026 zal er opnieuw onderhandeld moeten worden. Als de Britten zich daarbij onredelijk opstellen, mag de Europese Unie sancties opstellen in de vorm van tarieven en quota.

Vrij personenverkeer niet meer mogelijk
Door de harde grens heb je straks een paspoort (of in eerste instantie een ID-kaart) nodig om voet op Britse grond te zetten. Wie langer dan negentig dagen in het land wil blijven, heeft een visum nodig.

Dat houdt ook in dat EU-inwoners niet meer zomaar in het Verenigd Koninkrijk kunnen gaan wonen of studeren. Andersom geldt dat natuurlijk ook.

Naast het tonen van een paspoort komen er straks ook andere 'douaneformaliteiten', zoals controles bij de import en export van voeding, dieren en planten.

Ierland blijft bij Europese interne markt
Noord-Ierland zal vanaf 1 januari een andere relatie met de EU hebben dan de rest van het VK, omdat het deel uit zal blijven maken van de interne markt. Op die manier komt er geen harde grens op het Ierse eiland, een harde eis van Europese onderhandelaars. Eerder deze maand spraken de EU en het VK in een apart akkoord af hoe dit er in de praktijk uit zal zien.

Goederen die in Noord-Ierland geproduceerd worden zullen nog steeds zonder obstakels naar de EU gebracht kunnen worden, net zoals nu. Maar daardoor ontstaat er wel nieuwe bureaucratie rondom de handel tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië. Als er goederen naar Groot-Brittannië verscheept worden, zal er papierwerk moeten worden ingevuld en worden bijvoorbeeld etenswaren ook gecontroleerd.

Op de lange termijn kan deze afspraak ook grotere constitutionele gevolgen hebben voor het VK. Schotse politici die voorstander zijn van de onafhankelijkheid zullen zich naar aanleiding van deze afspraak afvragen waarom Schotland niet ook onderdeel kan blijven van de Europese interne markt.

Geen Britse Erasmus-uitwisseling meer
Britse studenten kunnen niet langer met een Erasmus-beurs op uitwisseling naar onderwijsinstellingen in de EU. Jaarlijks studeerden zo'n vijftienduizend jonge Britten via het Erasmus-programma in Europa.

Boris Johnson belooft dat het Verenigd Koninkrijk bij gebrek aan Erasmus-programma met een eigen uitwisselingssysteem komt met "de beste universiteiten ter wereld". Dat zal vernoemd gaan worden naar de Britse computerpionier Alan Turing.

EU en VK blijven samenwerken op het gebied van veiligheid
Beide partijen hebben aangegeven te blijven samenwerken in bijvoorbeeld grensoverschrijdende politieonderzoeken en justitiële diensten. De samenwerking gaat er wel anders uitzien dan voorheen: zo is het Verenigd Koninkrijk door het vertrek uit de EU geen volwaardig lid meer van het Europese politieagentschap Europol en justitieorganisatie Eurojust.

Het Verenigd Koninkrijk heeft in principe ook geen toegang meer tot het Schengen Informatie Systeem (SIS), de database van het Schengengebied waarin gegevens van gezochte personen, verdachte voertuigen, documenten en wapens staan opgeslagen. Er gaan nog wel afspraken worden gemaakt over een andere wijze waarop de EU deze informatie kan gaan uitwisselen met het Verenigd Koninkrijk.