Acht prangende vragen over de nieuwe variant van het coronavirus

In het Verenigd Koninkrijk is een nieuwe, mogelijk zeer besmettelijke variant van het coronavirus ontdekt. De variant is in december ook al in Nederland aangetroffen. Daarom is er nu een reisverbod vanuit het VK ingesteld. Acht vragen en antwoorden over de nieuwe mutatie.

Hoe ontstaat een mutatie?
Virussen muteren voortdurend. De meeste mutaties van het coronavirus zijn echter ongevaarlijk.

Wat maakt deze mutatie zo bijzonder?
De variant die nu in het VK is gevonden, lijkt makkelijker overdraagbaar te zijn dan varianten die tot nu toe bekend waren. Volgens de Rijksoverheid is het gemuteerde virus daarnaast moeilijker te detecteren.

De Britse premier Boris Johnson zei zaterdag op een persconferentie dat deze variant mogelijk 70 procent besmettelijker is dan de oude, oorspronkelijke variant. Maar hoe betrouwbaar dit cijfer is en waar hij dit op baseerde, werd niet duidelijk.

Waar is deze mutatie gevonden?
De meeste gevallen zijn in Zuidoost-Engeland gevonden. Het Britse statistiekbureau ONS heeft berekend dat de nieuwe mutatie op 9 december al goed was voor 62 procent van alle nieuwe coronabesmettingen in Londen. In Oost-Engeland werd op die datum 59 procent van alle gevallen van het gemuteerde coronavirus vastgesteld.

De cijfers laten zien hoe snel de gemuteerde versie van het virus om zich heen grijpt. Op 18 november maakte deze coronavariant nog maar 28 procent van de geconstateerde gevallen in Londen uit.

Is deze mutatie gevaarlijker dan het originele virus?
Dit wordt nog onderzocht. Het ministerie van VWS meldt dat er tot nu toe geen aanwijzingen zijn dat de nieuwe variant mensen erger ziek maakt, of dat behandelingen of vaccins minder zouden werken. Arts-microbioloog Marc Bonten zei in WNL op Zondag dat de nieuwe stam "besmettelijker, maar niet dodelijker" is.

"Als de nieuwe variant een grote impact zou hebben op hoe ziek mensen worden van het virus, zouden we dat inmiddels al hebben gezien", zegt ook Ewan Birney, plaatsvervangend algemeen directeur van het Europees Laboratorium voor Moleculaire Biologie, in The Guardian.

"Ziekenhuiscijfers zouden drastisch omhoog of omlaag zijn geschoten. Van geen van beide is sprake geweest, dus we kunnen concluderen dat de impact op het aantal ernstige gevallen beperkt is."

Is het virus al buiten het VK aangetroffen?
Ja. Er zijn drie gevallen in Denemarken aangetroffen en één geval in Australië. Ook België heeft zondag bekendgemaakt dat de mutatie daar al is opgedoken.

In Nederland wordt bij het RIVM wekelijks een vaste steekproef van monsters uit het hele land onderzocht. Uit zo'n steekproef is gebleken dat begin december de variant zoals beschreven in het Verenigd Koninkrijk in een monster in Nederland is vastgesteld. Het is vooralsnog de enige besmetting van deze mutatie die bekend is.

Is er een verband tussen het stijgende aantal besmettingen in Nederland en deze mutatie?
Aangezien er hier momenteel slechts één versie van het gemuteerde virus bekend is, staat de stijging van het aantal positieve tests in Nederland de afgelopen weken vrijwel zeker los van de ontdekking van de nieuwe variant, stelt viroloog Marion Koopmans.

Het is nog te vroeg om te zeggen of de aanwezigheid van de nieuwe variant van het coronavirus in Nederland gevolgen zal hebben voor het geldende coronabeleid. Het RIVM onderzoekt de introductie van de nieuwe variant uit het Verenigd Koninkrijk. Pas daarna zal er meer te zeggen zijn, aldus een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid tegen persbureau ANP.

Wat weten we nog niet over deze mutatie?
Het RIVM stelt ook dat nog moet blijken of de nieuwe stam inderdaad besmettelijker is. "Om hier meer duidelijkheid over te geven, hebben we meer info uit Engeland nodig. Die is er op dit moment niet. Dat geeft onzekerheid". Ook Koopmans stelt dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar de besmettingsgraad van de nieuwe variant.

Over hoe besmettelijk of hoe gevaarlijk het is, is nu nog weinig te zeggen, benadrukt ook viroloog Chantal Reusken. "De Engelse informatie berust op epidemiologische gegevens. Dat het flink om zich heen grijpt, kan bijvoorbeeld ook komen doordat de eerste besmettingen zijn opgetreden tijdens een groot feest of in drukke winkelstraten."

"Het is niet per definitie gezegd dat dit virus zich makkelijker verspreidt. En ook niet dat het gevaarlijker is. Dat moet goed worden onderzocht. Het kan best zijn dat het zelfs een minder gevaarlijke variant is."

Hoe reageert de nieuwe mutatie op de vaccins?
Volgens viroloog Koopmans is meer onderzoek nodig naar de effectiviteit van de ontwikkelde coronavaccins bij de nieuwe stam. "Tot nu toe lijkt het erop dat de nieuwe variant hoogstens een kleine invloed heeft op het vaccin, maar dat wordt nog onderzocht", aldus Koopmans.

De Britse wetenschappelijk adviseur Patrick Vallance heeft gezegd dat er tot nu toe geen tekenen zijn die erop duiden dat de nieuwe vaccins minder werkzaam zouden zijn.