Tabaksfabrikanten betaalden miljoenen aan supermarkten voor mooie plek in schappen

Tabaksfabrikanten kunnen forse boetes tegemoet zien omdat ze supermarkten hebben betaald voor een mooie plek in de schappen. Er zijn miljoenen betaald, blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA ).

De NVWA heeft in het voorjaar onderzoek gedaan bij zes (middel)grote supermarktketens. Daarbij zijn 51 samenwerkingsovereenkomsten met de tabaksindustrie achterhaald, meldt staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) aan de Tweede Kamer.

In overeenkomsten zijn 'onrechtmatige afspraken' aangetroffen
In alle overeenkomsten zijn 'onrechtmatige afspraken over vergoedingen' aangetroffen. Supermarkten kregen bijvoorbeeld geld van fabrikanten als hun producten mooi zichtbaar waren in een schap of exclusief in het schap kwamen te liggen. Zo moet de verkoop worden bevorderd.

De vergoedingen konden variëren van 10.000 euro tot 2 miljoen euro per jaar
Volgens Blokhuis kon een vergoeding variëren van 10.000 euro tot tot zo'n 2 miljoen euro per jaar. 'Het betreft overeenkomsten met tien fabrikanten van tabaksproducten of aanverwante producten'. Het aantal contracten bij de supermarktketens varieerde van vier tot negen.

Bij iets meer dan de helft van de 51 overeenkomsten lag de vergoeding boven de 85.000 euro, aldus de NVWA. Bij ruim een derde van de deals was sprake van een vergoeding van meer dan 250.000 euro. In de helft van die gevallen ging om een bedrag van 1 miljoen euro of meer.

De fabrikanten kunnen voor een overtreding 45.000 euro boete krijgen en bij herhaalde overtredingen kan dat oplopen naar 450.000 euro.

Blokhuis: 'Ik vind dit zeer verontrustend'
'Ik vind het zeer verontrustend', schrijft Blokhuis over de afspraken. Aanleiding voor het onderzoek was het feit dat eerder al illegale afspraken zijn ontdekt tussen de fabrikanten en tabaksspeciaalzaken over vergoedingen.

'Dit lijkt erop te wijzen dat dergelijke samenwerkingsovereenkomsten tussen tabaksfabrikanten en verkooppunten ondanks een wettelijk verbod gemeengoed zijn', aldus de staatssecretaris. Er loopt nog een onderzoek naar mogelijke afspraken tussen tabaksfabrikanten en tankstations.

Er is een reclameverbod voor tabaksproducten
Het roken wordt ontmoedigd door de overheid en daarom is er ook een reclameverbod voor tabaksproducten. Sinds 1 juli is het verboden om tabakswaren uit te stallen in supermarkten. Vanaf 2024 mogen supermarkten geen sigaretten meer verkopen.

Tabaksfabrikanten zijn al vaker beboet voor illegale praktijken. Eind september kregen vier sigarettenfabrikanten van de Autoriteit Consument en Markt een boete van meer dan 82 miljoen euro vanwege concurrentievervalsing.