Planbureau voorspelt forse toename winkelleegstand door coronacrisis

De coronacrisis versterkt de ontwikkeling dat de winkelleegstand oploopt. Vooral het funshoppen wordt minder. Begin 2022 zal de leegstand in de stadscentra zijn opgelopen tot een vijfde. Vooral sterke steden krijgen grote klappen. Dat voorspelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een vrijdag gepubliceerde analyse.

Het PBL keek samen met onderzoeksbureau Locatus naar het effect van de coronacrisis op de binnensteden. De totale leegstand loopt op met 40 procent. De Amsterdamse binnenstad springt er in negatieve zin uit, daar loopt de leegstand met meer dan 150 procent op tot tegen de 15 procent over ruim een jaar.

"Maar ook in Groningen, Delft en Haarlem loopt de leegstand hard op", zegt onderzoeker David Evers van het PBL. In Groningen bijvoorbeeld van 11,9 procent nu naar 22,4 procent in 2022 en in Delft van minder dan 6 procent naar 11 procent. "In een stad als Delft is de leegstand nu heel laag, dus daar loopt het relatief harder op."

In 'zwakkere binnensteden', zoals Heerlen, Roosendaal en Roermond, valt de schade daardoor juist mee. "In die steden hebben veel winkels al een andere bestemming gekregen en die hadden al een minder groot aandeel in funshoppen." In het verleden werd winkelleegstand veel opgevangen door horeca, dat is nu niet meer vanzelfsprekend.

Ook de horeca is zwaar geraakt door de coronacrisis en zal als het langere tijd economisch minder goed gaat, daar ook onder te lijden hebben. Tot dusver was het zo dat naarmate het aantal winkels kromp, het aantal horecazaken in de stad groeide. Tussen 2010 en begin dit jaar verdwenen bijna 4.200 winkels, er kwamen er zestienhonderd horecazaken bij.

Binnensteden verdwijnen niet, ook niet door corona
Het is ook maar de vraag of het zinvol is om winkels om te bouwen tot woningen, stelt het PBL. "Door corona veranderen de woonwensen van mensen. Ze willen meer huis en meer tuin. Anderzijds is er ook meer behoefte aan voorziening dichtbij en sociale contacten."

Vooral funshoppen raakt verder uit de gratie. Die trend was al ingezet doordat mensen meer online winkelen, de coronacrisis versterkt dit effect. Binnensteden moeten het wel voornamelijk hebben van de kleding-, boeken- en speelgoedwinkels, die tot die categorie worden gerekend. Meer dan 70 procent van de winkels richt zich daarop.

Runshoppen, de supermarkt en apotheek bijvoorbeeld, is nu goed voor 16 procent en gericht winkelen, de meubel- of autozaak, voor 13 procent. Het PBL verwacht dat die laatste twee categorieën zouden kunnen groeien binnen het totaal. Het advies van het PBL is om vooral niet te snel conclusies te trekken uit de huidige crisis en te snel het roer om te gooien. "De binnensteden verdwijnen niet, ook niet vanwege corona. Ze zullen wel veranderen en zichzelf opnieuw uitvinden."