Jouw valse bontkraag is waarschijnlijk echte vacht (en gevaarlijk)

Je staat er niet bij stil wanneer je een winterjas met namaakbont koopt. Hoe zou je ook: de nepkraag voelt niet en ziet er niet uit als echte bont. Het label vertelt je weinig en het lage prijskaartje laat je het tegendeel geloven. Toch is de kans groot dat je chemisch bewerkte vacht van honden of andere dieren draagt. Hoe zie je het verschil?

Honden- en kattenbont invoeren in Europa is verboden, maar het gebeurt wel illegaal. Een kraag of capuchon van 'nepbont' is vaak in China vervaardigd, waar ze het niet zo nauw nemen met duidelijke labels. Ook als het label het je niet vertelt, is de kans groot dat je vacht van honden, katten of andere dieren draagt, die om hun pels gruwelijk om het leven worden gebracht.

Risico op coronabesmetting?
Vaak gaat het om bont van wasbeerhonden, een hondachtige (zoals ook een wolf dat is) die op een wasbeer lijkt. Ook nertsen worden vaak voor bontkragen gebruikt, naast andere diersoorten. Beide soorten zijn notoire dragers van het coronavirus. Om die reden worden ook in Nederland, in intussen al zeventig bedrijven, alle nertsen gedood, die er om hun pels worden gefokt.

Chemisch behandelde vacht
Door het relatief lange transport van de pelzen, verlaagt de overlevingskans van COVID-19 op de pelzen, maar het risico blijft. De zware chemicaliën waarmee de vachten worden behandeld vormen echter een groter gezondheidsrisico. Waarom gebeurt dat? In China en andere Aziatische landen is het namelijk goedkoper om echte vachten op nepbont te laten lijken, dan om nepkragen van polyester te produceren.

Na de chemische spoeling blijven in de bontkraag gifstoffen achter, met name formaldehyde en nonylfenol ethoxylaten. Hoe gevaarlijk die stoffen juist zijn, weten wetenschappers niet goed. Wat wel: ethoxylaten blijven jarenlang in het lichaam, formaldehyde zorgt vooral voor irritatie van de slijmvliezen en kan tot allergie leiden.

Gruwelijk bestaan
Als de gifstoffen of het coronavirus geen reden zijn om bont te weren, dan is het dierenleed dat misschien wel. In China is geen wetgeving rond dierenwelzijn van kracht. Na een leven in kleine, vieze kooien worden de pelsdieren doodgeslagen of -geknuppeld. Om de haren mooi recht te houden worden ze vaak ook anaal geëlektrocuteerd of nog erger: levend gevild, zodat de adrenaline door hun lijf giert.

Hoe zie je het verschil?
Gevaarlijk en gruwelijk dus, maar hoe weet je nu of je een echte of valse bontkraag draagt? Het etiket zal het je vaak niet vertellen. 'Niet alleen in Azië, maar ook in Europese lidstaten wordt een meerderheid van de bontproducten niet volgens de Europese wetgeving gelabeld, ondanks de EU-verordening', weet Sandra Schoenmakers, directeur van stichting Bont voor Dieren, dat aan verschillende onderzoeken van de wereldwijde Fur Free Alliance meewerkte.

Ook op het prijskaartje kun je niet afgaan: aan goedkope jassen kan evengoed een echte bontkraag gestikt zijn. 'De onjuiste labels zijn vooral een probleem binnen het lagere prijssegment van de markt. Dat is verontrustend: consumenten nemen meestal net aan dat een goedkoop product wel nepbont moet bevatten', stelt Schoenmakers.

Hoe kan je dan wel het verschil zien? Naast microscopisch onderzoek kun je het gewoon zelf relatief snel op verschillende manieren uitzoeken:

Kijken
'Nepbont is vaak best lang,' weet Schoenmakers, 'sowieso langer dan kattenharen, tenzij er alleen Maine Coons worden gebruikt. Honden hebben vaak kort en stug haar, ook niet vergelijkbaar met de structuur van nepbont in kragen.'

Verbranden
Er is ook de vuurproef: door enkele haartjes in een vlam te houden, zie je of ze opkrullen zoals echt haar of tot een balletje verharden zoals polyester. Wel is de chemische bewerking steeds aan het evolueren, waardoor het echte haar ondertussen bijvoorbeeld wel al als plastic ruikt wanneer je het verbrandt.

Prikken
'En niet te vergeten is er de prikproef', duidt Schoenmakers. 'Als een naald gemakkelijk door het materiaal gaat, zit er ook geen leerlaag onder de haren.' Je kunt ook de haren uiteenwrijven en kijken wat voor onderlaag de kraag heeft. Aan de haren voelen, brengt geen zekerheid: de haren worden bewerkt om ruwer te lijken, zoals polyester zou voelen.

Hoe komt het hier (toch) terecht?
Als je een product met nepbont koopt van een Chinese webshop zoals AliExpress en Wish is de kans groot dat je met echte vacht te maken hebt. Ook via dropshipping websites, die producten van Chinese webshops voor meer geld doorverkopen, komt illegale honden-, katten- en andere echte bont bij Europese consumenten terecht.

'Kennelijk wordt maar 1 procent van alle in Europa binnenkomende goederen gecontroleerd, dus het kan dat illegale bont vaker ons land in komt dan de NVWA denkt', acht Schoenmakers. 'In 2009, een jaar na het Europese besluit tot een importverbod op honden en kattenbont, was de minister in elk geval nog niet bekend met de praktijk dat echt bont tot nepbont wordt verwerkt.'