De moderne slavernij achter bliktomaten

Ook zo dol op pasta? Voor nog geen halve euro koop je een blikje gepelde tomaten als basis voor je saus. Maar smaakt het je wel als je weet dat illegale migranten in Zuid-Italië onder barre omstandigheden en een hongerloon die tomaten voor ons plukken? Dit is de waarheid die al jaren voor Europese consumenten verborgen blijft.

Ze werken twaalf uur per dag, zeven dagen per week, zonder water of pauze, voor 15 tot 30 euro per dag. Ze betalen daarvan 5 euro voor het transport heen en terug naar het tentenkamp of de sloppenwijk waar ze zonder stromend water of voorzieningen overleven en op de grond slapen. In de kampen worden niet zelden branden aangestoken.

Geen medische hulp
Ook voor water en eten moeten de arbeiders loon afstaan. Het werk is fysiek slopend, maar toegang tot medische zorg is er evenmin. Wie naar een dokter wil, of pauze wil nemen, wordt dat verboden of moet er geld voor afstaan. Voor wie op het veld onder de slopende zon bezwijkt, komt er geen of amper medische hulp.

Verborgen uitbuiting
Als bewuste consument weet je onderhand dat als een product al te goedkoop is, iemand anders er de prijs voor betaalt. De meeste ellende speelt zich ver weg af: als we niet willen, hoeven we het niet te zien. Maar ze bestaat wel: Afrikaanse mannen die naar Europa kwamen op zoek naar een beter leven, worden in Zuid-Italië uitgebuit voor de hele en kerstomaten in blik die Europese winkelschappen rijkelijk vullen.

Italiaanse landbouwmaffia
We kennen Italië als het prachtige vakantieland waar we genieten van heerlijk eten: eenvoudige gerechten, met de beste ingrediënten. Maar het is ook een land met veel misstanden in de voedselproductie, voornamelijk in het zuiden van het land.

Mensen en dieren leven er in barre omstandigheden om de prijs van ons voedsel laag te houden. Ook onder meer achter buffelmozzarella zit een gruwelijke waarheid. Aan sinaasappelsap, olijven en veel andere lekkernijen uit Zuid-Italië hangt meestal een wrange smaak.

Koppelbaas als illegaal arbeidsbureau
We spreken over moderne slavernij van honderdduizenden mensen, onder controle van de Italiaanse landbouwmaffia, waarvoor de Europese consumentenmarkt, ook de Nederlandse regering, een oogje dichtknijpt.

Een zogenaamde koppelbaas brengt legale en illegale arbeidskrachten naar de velden, waar ze zware fysieke inspanningen leveren. Afrikaanse mensen worden met een busje opgepikt op plaatsen waar ze samenkomen op zoek naar werk. Wie geen smeergeld betaalt, komt niet aan de bak.

Race to the bottom
Waarom blijft dit bestaan? We houden van goedkoop eten en kiezen voor het voordeligste product op het schap. Dat zorgt voor een race to the bottom, het opzoeken van bodemprijzen: alleen leveranciers die goedkoop kunnen leveren, mogen ook leveren. Vaste leveranciers worden gevraagd om tegen een lager tarief te leveren, anders verliezen ze hun plek.

Vragende partij
Voedselproducenten die op deze markt willen overleven, moeten daarvoor mensen en dieren uitknijpen. Het einde van die praktijken is niet in zicht, zolang de felle strijd aanhoudt om de klant die zijn portefeuille niet te ver wil opentrekken. Verandering zal er alleen komen als consumenten zelf vragende partij worden om verantwoorde, duurzame producten, die dan wel iets meer zullen moeten kosten.

Wat kun je doen?
Kies in de plaats van een blik gepelde tomaten voor blokjes of gezeefde tomaten in blik. Die tomaten worden meesten machinaal geplukt in Noord-Italië en kennen niet zoveel misbruik. Of nog beter: maak tomatensaus van verse tomaten.