Kabinet pakt regie terug, oppositie kritisch op mondkapjesadvies

Met een reeks landelijke maatregelen neemt het kabinet de regie op de coronabestrijding weer over van de regio's. De regionale aanpak die het premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) uitrolden is de komende drie weken afgeschaald. "We pakken nu door met landelijke maatregelen om weer voor het virus uit te komen." De oppositie vindt het niet genoeg. Het mondkapjesadvies voor Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is onduidelijk.

"Het aantal besmettingen loopt zo snel op dat we dreigen achter het virus aan gaan lopen met een landkaart die steeds roder kleurt", zei de premier maandag. Het kabinet is door blijvend stijgende coronabesmettingen en vollopende ziekenhuizen genoodzaakt harder in te grijpen.

Voor het weekend zei Rutte nog vertrouwen te hebben in de aanpak waar de regio's zelf maatregelen moesten nemen om het virus in te dammen, maar ziet nu dat dat niet genoeg is. "Dat is een kwestie van voortschrijdend inzicht geweest."

Kabinet zet tijdelijk streep door regionale aanpak
Daarmee komt er tijdelijk een streep door de regionale aanpak die het kabinet aan het begin van de maand aankondigde. Regio's in Nederland zouden aan de hand van drie inschalingskaders (waakzaam, zorgelijk en ernstig) met een set aan maatregelen uit de zogenoemde gereedschapskist het virus de kop in moeten drukken.

Maar in de afgelopen weken bleek dat onvoldoende. Over het lokale maatregelenpakket nog geen duidelijkheid. "Een aantal weken geleden hebben we besloten om tot die regionale aanpak over te gaan", zei De Jonge. "We zijn bezig met de uitwerking daarvan." De aanpak zou voor een duidelijk en voorspelbaar beleid moeten zorgen en precies dat ontbrak in de afgelopen weken.

Het coronadashboard met signaalwaardes zou tijdig waarschuwen, de corona-app zou helpen in het opsporen van besmettingen en een belangrijke ondersteuning zijn voor GGD's in het bron- en contactonderzoek. Ook dat loopt niet zoals het kabinet had gehoopt. Rutte: "Het testen en het bron- en contactonderzoeken loopt nog niet perfect.

Het aantal coronabesmettingen in combinatie met het reproductiegetal maakt dat Nederland nu eerder dan gedacht in de gevreesde tweede golf zit. Met de nieuwe landelijke maatregelen hoopt het kabinet in de komende drie weken de golf te breken, zodat een tweede lockdown kan worden voorkomen.

Kritiek op mondkapjesadvies: 'Geef duidelijkheid!'
Een landelijke mondkapjesplicht maakt nog geen onderdeel uit van het nieuwe pakket ingrepen. Wel is er het advies aan coronabrandhaarden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag om in winkels een mondmasker te dragen. Waar de premier in de voorgaande maanden vond dat de mondkapjes voor schijnveiligheid zouden zorgen, ziet hij nu dat het wel iets kan bijdragen aan het indammen van het virus. Dan wel altijd in combinatie met het naleven van de anderhalvemeterregel.

Burgemeester Halsema ging maandagavond verder dan het advies van het kabinet en kondigde namens de regio's Amsterdam-Amstelland, Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden en Brabant-Zuidoost aan dat zij wil dat het mondkapje in alle publiek toegankelijke binnenruimtes wordt opgezet. Het gaat om een dringend advies en niet om een verplichting. Voor een mondkapjesplicht is een zogeheten aanwijzing vanuit het kabinet nodig.

Oppositiepartijen in de Tweede Kamer hekelen het mondkapjesstandpunt van het kabinet. SP-leider Lilian Marijnissen vindt het oneerlijk dat de bal bij de winkeliers wordt gelegd. "Laat anderen de kolen uit het vuur halen. Dat schiet niet op. Maak een duidelijke strategie met uniforme afspraken."

Jesse Klaver (GroenLinks): "Geef duidelijkheid: heldere richtlijn voor gebruik mondkapjes in het hele land."

Rutte doet mondkapje op: 'Ik denk dat het iets bijdraagt'
Het kabinet kreeg ook kritiek van de Amerikaanse topviroloog Anthony Fauci. In gesprek met Nieuwsuur deed Fauci een beroep op RIVM-baas Jaap van Dissel, die vindt dat mondmaskers voor schijnveiligheid zorgen, om een blik te werpen op de snelgroeiende data over de effectiviteit van de mondbescherming.

Fauci was zelf tegen het dragen van mondkapjes, maar is nu tot andere inzichten gekomen. Een plicht ziet hij ook niet ziet zitten, maar het zou wel helpen om de mensen te motiveren een mondkapje te dragen.

Vooralsnog trekt het kabinet de regie over deze discussie nog niet naar zich toe en laat het nog aan de winkeliers en de regiobestuurders. Het zal de komende weken erom spannen of het lukt het tij opnieuw te keren. Welke rol het mondmasker daarin zal spelen, zal moeten blijken.

Premier Rutte, die zelf in Den Haag woont, zei zelf wel een mondkapje te gaan dragen bij het boodschappen doen. "Ik denk denk dat het iets bijdraagt ja."