Consumententip: Hoe kan je straatverkopers weerstaan?

Straatverkopers. Je zit zelden op hen te wachten, maar toch weten ze je van alles aan te smeren. Hoe gaan ze te werk en hoe kan je hun verkoopmethoden weerstaan?

Verkopers vind je niet alleen in de winkel. Je komt ze ook tegen op straat, aan de telefoon of zelfs voor jouw eigen deur. Je bent dan vaak niet voorbereid op een verkooppraatje. Zo kan het gebeuren dat je je laat overhalen tot een aankoop die je anders misschien niet gedaan zou hebben, of waar je in elk geval wat beter over had willen nadenken.

We bellen met onderzoekster Loes Janssen voor een paar tips hiertegen. Zij schreef namelijk haar proefschrift over de vraag waarom consumenten vaak zonder goed na te denken ingaan op verzoeken van fondsenwervers en straatverkopers.

Straatverkopers putten hun ‘slachtoffer’ uit
Haar voornaamste conclusie: straatverkopers putten hun ‘slachtoffer’ vaak eerst mentaal uit en slaan dan toe. Janssen legt uit: ‘Mentale weerbaarheid kun je vergelijken met een spier. Als je gesport hebt, hebben je spieren daarna tijd nodig om te herstellen. 'Met je mentale spier werkt dat ook zo. De meeste straatverkopers komen daarom nooit meteen to-the-point. Ze knopen eerst een praatje met je aan. Daarmee verzwakken ze je mentale weerstand.’

Haar belangrijkste tip is dan ook: ga gewoon geen gesprek met de straatverkoper aan. Dus als je op straat door een verkoper wordt aangesproken en je niet verleid wilt worden tot de aanschaf van een product, een abonnement of een donateurschap, bedank dan gewoon vriendelijk en loop door.

Lees ook Radars nieuwsbericht over Loes Janssens proefschrift.

Natuurlijk kan het zijn dat je onverhoopt toch in gesprek raakt met een verkoper. Dan kan het helpen als je je bewust bent van enkele veel voorkomende verkooptrucjes, zodat je zich ertegen kunt wapenen. Samen met Janssen zetten we de belangrijkste op een rijtje.

Principes uit de verkoop-praktijk

mentale uitputting: de verkoper praat eerst over iets anders alvorens terzake te komen. Bijvoorbeeld een praatje over het weer.
foot in the door: de verkoper doet eerst een kleine aanbieding die moeilijk te weigeren is. Bijvoorbeeld een gratis krant, of een sample van een nieuw zuivelproduct. Als de klant die aanneemt, heeft de verkoper figuurlijk zijn voet tussen de deur (foot in the door). Vervolgens is het makkelijker om ook de grotere aanbieding, waar het eigenlijk om draait, te verkopen.
door in the face: de verkoper doet eerst een heel grote aanbieding, bijvoorbeeld tien pakken koekjes. Als de klant die weigert, gooit zij daarmee figuurlijk de deur dicht (door in the face) voor de verkoper. Die zal vervolgens zijn aanbieding terugschroeven – bijvoorbeeld door één pak koekjes aan te bieden. Vaak is de klant geneigd om dan als een soort goedmakertje die kleinere aanbieding wel te accepteren.
autoriteit: als de verkoper eruit ziet als een expert, bijvoorbeeld doordat hij een witte doktersjas of een net pak draagt, heeft dat een positief effect op zijn verkoop. Hij straalt daarmee meer autoriteit en geloofwaardigheid uit.
sympathie: het helpt ook als de verkoper heel sympathiek wordt gevonden door de potentiële klant. Hij zal dan eerder bereid zijn om iets voor hem te doen – zoals ingaan op zijn aanbieding of het invullen van een inschrijvingsformulier.
lowball: de klant heeft zich gecommitteerd aan een aankoop, en vervolgens blijken er nog allerlei extra kosten aan vast te zitten. Bijvoorbeeld een auto die, na het bevestigen van de aanschaf, nog nieuwe banden nodig blijkt te hebben.
schaarste: de verkoper zegt dat de aanbieding alleen vandaag geldt. Hij zet daarmee de klant onder druk, want die moet eigenlijk ter plekke beslissen.

Drie tips

Als je niet gediend bent van straatverkopers, ga dan gewoon geen gesprek met ze aan.
Mocht het toch tot een gesprek komen, wees je dan bewust van de verschillende trucjes die zij gebruiken, en stel vooral je eigen grenzen.
En als je toch een aanbieding krijgt, stel jezelf dan de volgende vragen: heb ik het echt nodig? Is het niet te duur? Had ik het ook gekocht als ik het in de winkel was tegengekomen?

Handleiding tegen telefonische verkoop
Op de site van grafisch kunstenaar Martijn Engelbregt is het zogenaamde tegenscript te vinden. Gewapend met deze handleiding kan je telemarketeers de loef afsteken. Je kunt het tegenscript ook als pdf downloaden. Dit document past precies op een A4'tje.

Uitzending over straatverkoop
In 2005 besteedden wij in de uitzending aandacht aan overlast door straatverkopers.