'Scholieren laten zich niet afschrikken door leenstelsel'

Scholieren laten zich door het leenstelsel niet afschrikken om naar de universiteit of de hogeschool te gaan. Vwo'ers en havisten gaan nog bijna net zo vaak studeren als toen voor 2015 de studiebeurs nog bestond, wijst onderzoek volgens het kabinet uit. Wel zijn meer studenten gaan lenen en steken zij zich ook dieper in de schulden.

Mbo'ers stromen wel minder vaak door naar het hbo en zij laten zich wel vaker leiden door leenangst. Hoe dat komt, laat minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs) nader onderzoeken. Ook voor de invoering van het leenstelsel liep het aantal mbo'ers dat naar de hogeschool ging al terug.

Studiefinanciering op de schop
Het leenstelsel is pas een paar jaar oud, maar de Tweede Kamer heeft de afgelopen jaren de handen er al van afgetrokken. Aanvankelijke voorstanders als PvdA en GroenLinks hebben zich tegen het stelsel gekeerd en willen voor in ieder geval een deel van de studenten de beurs weer terug.

Ook regeringspartij D66, die het 'studievoorschot' lang verdedigde, wil studenten inmiddels een vast bedrag van 300 euro per maand geven. Al houdt zij het leenstelsel zelf verder overeind. De studiefinanciering lijkt bij het aantreden van een nieuw kabinet volgend jaar hoe dan ook opnieuw grondig op de schop te gaan.

'Stelsel functioneert over de breedte goed'
Van Engelshoven, ook van D66, houdt vol 'dat het stelsel over de breedte goed functioneert'. Ze maakt zich wel zorgen over de mbo'ers. Als inderdaad blijkt dat de kosten van doorstuderen voor hen een te hoge drempel zijn, wil de minister daar iets aan doen. Dat kan door hen niet af te straffen als ze zich halverwege het eerste studiejaar alsnog bedenken en met hun studie stoppen. Ook als ze na 1 februari afhaken, hoeven ze dan niet hun aanvullende beurs en ov-kaart terug te betalen, oppert Van Engelshoven.

Het leenstelsel was ingegeven door de gedachte dat de stratenmaker niet langer zou moeten meebetalen aan de studie van de tandarts. Het geld dat het Rijk zou besparen door de afschaffing van de studiebeurs, moest in het onderwijs worden gestoken, bedongen de initiatiefnemers. Maar de steun voor het leenstelsel kromp snel door aanhoudende berichten over de leenangst en hoge werkdruk die studenten parten zou spelen.

Bijna de helft van de studenten dreigt af te studeren met meer dan 20.000 euro studieschuld, stellen studentenbond LSVb en de jongerentak van vakbond FNV na eigen onderzoek. Haast een kwart moet zelfs het dubbele of meer terugbetalen. Studenten zouden meer zijn gaan werken en komen minder toe aan bestuurswerk en verdiepingsprogramma's en volgen minder vaak een stage of vak in het buitenland. De organisaties pleiten daarom opnieuw voor 'een schuldenvrije basisbeurs'.