Toekomst van het geldstelsel: iedereen een bankrekening bij De Nederlandsche Bank?

In de Tweede Kamer staat het 24 juni op de agenda: 'Onderzoek naar digitaal centralebankgeld'. Oftewel: iedereen krijgt een bankrekening bij De Nederlandsche Bank (DNB). Dat is het idee, bedacht door de DNB zelf. Je hoeft dan niet meer naar een commerciële bank om je geld te stallen en op te nemen.

Digitaal geld
Het gaat dan wel om digitaal geld en dus niet om contant geld in je portemonnee. Het zou ook betekenen dat dit geld veilig staat, als jouw commerciële bank in een crisis komt. DNB stelt voor dat het bedrag dat je bij DNB stalt niet hoger is dan tussen de 3.000 tot 7.000 euro.

Kredietcrisis
Woensdag wordt dit besproken in de Tweede Kamer. DNB is hiermee op de proppen gekomen in navolging van voorstellen van Kamerleden en de maatschappelijke organisatie 'Stichting Ons Geld'. Zo ontstonden in 2016 initiatieven voor een 'publieke bank': gealarmeerd door de kredietcrisis willen steeds meer mensen dat onder andere de betaalrekening niet meer wordt beheerd door commerciële banken. Dit bleek toen ook uit de Radar testpanel enquête: 81% is voor een publieke bank ('Staatsbank').

Persoonlijke veilige rekening
Met het digitale centralebankgeld, zoals DNB voorstelt, zijn de risico’s niet verholpen, stelt 'Ons Geld' op hun website. De stichting is voor een 'Persoonlijke veilige rekening' bij een 'publieke bewaarstelling'. Dit moet dan door het Ministerie van Financiën beheerd worden. Het ministerie mag niets ondernemen met dit geld. De consument kan deze rekening onderbrengen bij een bank naar keuze.

Publieke depositobank
In december 2018 heeft Tweede Kamerlid Mahir Alkaya (SP) een initiatiefnota ingediend waarin hij een publiek depositobank voorstelt. Dit voorstel komt ook woensdag in de Kamer aan de orde. Deze nationale betaal- en spaarbank zou 100 procent garantie moeten geven op sparen en betalen. Alkaya beschrijft in deze nota de huidige situatie: iedereen moet nu betalen voor het geld dat nu op de 'private' bank staat en 'private banken nemen ondertussen wel risico’s met ons spaargeld, door het uit te lenen of te beleggen, en maken daarmee miljardenwinsten. Na het inrichten van een publieke depositobank komen mensen in de positie waarin zij wél een alternatief hebben.'

Depositogarantiestelsel
Het kabinet heeft invoering voor een alternatieve publieke bank eerder van de hand gewezen. Want, zo vindt het kabinet, je hebt bij de huidige banken al een garantie van honderdduizend euro. Als het mis gaat met je bank, dan is jouw geld tot dat bedrag door de overheid veilig gesteld in het zogeheten depositogarantiestelsel.

Wetenschappelijke raad
Toch staat het woensdag weer op de agenda in de Tweede Kamer: 'Toekomst van het geldstelsel'. Zo wordt ook het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) besproken. In april van dit jaar heeft de Raad hierover een rapport gepubliceerd: 'Geld en schuld: De publieke rol van banken'. De WRR schrijft hierin dat een publieke bank niet de oplossing is, maar vindt wel dat de 'publieke dimensie van banken' verankerd moet blijven. En ziet ook dat de huidige 'overmatige schuldengroei getemperd' moet worden.

'Democratie staat buiten spel'
Het voorstel van het digitale centralebankgeld door de DNB ziet 'Ons Geld' als een ondermijning van de democratie. 'Door de scope te beperken tot digitaal centralebankgeld wordt het debat over het geldstelsel in de kiem gesmoord.' Op de website van 'Ons Geld' wijst de stichting op het feit dat als DNB nu ook zorg gaat dragen voor bankrekeningen van de burger, toezicht en uitvoering in één hand komen te liggen. Dat vindt de stichting niet wenselijk.

De schuldvraag
Over hoe de commerciële banken geld creëren door schulden te maken, heeft Radar al eerder een tweeluik gemaakt.