Meer mensen in de bijstand, sollicitatieplicht zorgt niet voor afname

Nederland telde eind maart 413.000 mensen met een bijstandsuitkering. Daarmee steeg het aantal mensen dat een beroep deed op het vangnet op maandbasis met circa duizend. Vooral de aanvragen van zelfstandigen namen toe.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is sprake van een trendbreuk. Sinds 2017 was vrijwel iedere maand sprake van een daling van het aantal mensen in de bijstand.

Zelfstandigen
Eind maart waren er bijna veertienduizend zelfstandigen met een uitkering. Dat waren er in zowel januari als februari nog geen vierduizend. De toename kwam vooral door zelfstandigen die gebruikmaken van de tijdelijke overbruggingsregeling voor zelfstandig ondernemers, de zogeheten Tozo-regeling. Deze is bedoeld om het inkomen van zzp'ers aan te vullen in de huidige crisistijd.

Migratieachtergrond
De daling van het aantal mensen in de algemene bijstand gold zowel voor mensen met een Nederlandse als met een migratieachtergrond. Die laatste groep omvat mensen met een westerse en niet-westerse achtergrond.

Sollicitatieplicht
Mensen in de bijstand die worden verplicht te solliciteren, komen niet altijd sneller aan een baan. Zo'n sollicitatieplicht betekent niet dat er meer mensen uit de bijstand komen, stelt het Centraal Planbureau (CPB) na de evaluatie van experimenten met de bijstand in verschillende gemeenten.

Experiment
Zes gemeenten Deventer, Groningen, Nijmegen, Tilburg, Utrecht en Wageningen mochten van verantwoordelijk staatssecretaris Tamara van Ark experimenteren met de bijstand. Sommige mensen kregen veel begeleiding en verplichtingen, anderen mochten meer verdienen bovenop hun uitkering. Weer anderen kregen juist nauwelijks verplichtingen opgelegd.

Deeltijdbanen
Een sollicitatieplicht leidt er niet toe dat meer mensen uit de bijstand 'klimmen' en een baan krijgen. Als werklozen makkelijker wat extra's kunnen verdienen bovenop hun bijstandsuitkering en meer worden begeleid, stromen ze wel eerder door naar deeltijdbanen, concludeert het CPB.

Aandacht
'Ik vind het belangrijk dat ook juist de mensen die al langer in de bijstand zitten en de afgelopen tijd weer wat meer aandacht hebben gekregen die ook blijven krijgen', aldus de bewindsvrouw. 'Want aandacht helpt. Hierover blijf ik in gesprek met gemeenten, waarbij we alle inzichten die de experimenten hebben opgeleverd goed kunnen benutten.'

Tegenprestatie
Eind vorig jaar kondigde Van Ark aan dat alle gemeenten ervoor moeten zorgen dat bijstandsgerechtigden een 'tegenprestatie' leveren. Op voorstel van de coalitiepartijen onder leiding van D66 besloot Van Ark dat gemeenten een studie, stage, een werktraject of bijvoorbeeld schuldhulpverlening moeten aanbieden.