Onafhankelijke commissie gaat onderzoeken of 'sleepwet' goed werkt

De ministerraad heeft donderdag ingestemd met de instelling van een onafhankelijke commissie die de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), in de volksmond 'sleepwet' genoemd, gaat evalueren. Deze commissie moet nog dit jaar gaan kijken of er knelpunten zijn bij de uitvoering van de wet en of de wet zin heeft gehad.

Hiermee wordt uitvoering gegeven aan een afspraak uit het regeerakkoord om de wet uiterlijk twee jaar na haar inwerkingtreding te evalueren.

De Wiv werd op 1 mei 2018 van kracht. De wet geeft inlichtingendiensten bevoegdheden om gegevens op grote schaal te onderscheppen. Op die manier kunnen de diensten bijvoorbeeld terroristen of andere dreigingen onderzoeken en opsporen. De verzamelde gegevens mogen alleen relevant zijn voor de taakuitvoering van de diensten; andere informatie moet snel worden vernietigd.

De commissie gaat alleen onderzoeken hoe de wet werkt en niet hoe deze door de Nederlandse inlichtingendiensten wordt geïmplementeerd. De commissie gaat kijken of de doelstellingen van de wet worden behaald, of de nieuwe wet in de praktijk goed werkt als instrument voor de taakuitvoering van de inlichtingendiensten en welke knel- en aandachtspunten er zijn bij de toepassing van de wet.

De commissie begint dit voorjaar aan het onderzoek en zal verslag uitbrengen in een openbaar evaluatierapport. De opleveringsdatum van dit rapport staat gepland voor eind dit jaar, maar of die deadline gehaald wordt, is afhankelijk van de invloed die de coronamaatregelen hebben op de voortgang van het onderzoek.

'Implementatie van de wet schiet tekort'
In december 2019 bleek uit een rapport van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (MIVD) op meerdere punten van de wet flink tekortschieten.

Zo zette de CTIVD vraagtekens bij het verzamelen en bewaren van bulkgegevens van burgers door de diensten. Deze data bevatten ook gegevens van organisaties en personen die door de inlichtingendiensten niet onderzocht worden en waarbij dat ook nooit nodig zal zijn. Deze gegevens hadden volgens de wet vernietigd moeten worden.

De CTIVD wil in mei 2020 een rapport met conclusies over de implementatie van de Wiv uitbrengen.