Billie Eilish-nummer in '8D': 'Techniek werkt alleen bij groot gebaar'

Op Twitter en WhatsApp werd de afgelopen dagen een remix van Billie Eilish veel gedeeld. Het gaat om het nummer Ilomilo in '8D', waarbij het met een koptelefoon op lijkt alsof de muziek om je heen draait. Maar hoe werkt dit?

Veel mensen reageren verrast, maar '8D-audio' is niet nieuw. YouTube staat vol met nummers die door je hoofd lijken te draaien. Sommige staan er al jaren op. Ook op Spotify zijn al langer afspeellijsten met dit soort liedjes te vinden. 8D-audio is een naam voor binaurale audio, waarvan de achterliggende technologie al een eeuw geleden werd bedacht.

"Het is een vorm van 3D-audio waarbij het geluid vanuit 360 graden lijkt te komen", zegt muziekproducent Wessel Oltheten. "Dat is iets wat eigenlijk niet kan als je een hoofdtelefoon gebruikt. Normaal gesproken komt muziek op een hoofdtelefoon alleen van links, rechts of ergens daar tussenin, maar met een truc is dat op te rekken naar drie dimensies."

Neuropsycholoog Rebecca Schaefer van de Universiteit Leiden zegt dat mensen geluid van links en rechts goed kunnen verwerken. "Dat is al minder bij geluid dat van voor en achter komt. En we zijn helemaal niet zo goed in het verwerken van geluid dat van onder en boven komt. Als bijvoorbeeld een rookalarm op het plafond af gaat, hoor je vaak niet meteen waar het vandaan komt."

Extra laag creëert diepte
Omdat audio maar van twee kanten komt, wordt voor 8D-audio een simulatie toegepast, waardoor het lijkt alsof het geluid overal vandaan komt. Daarvoor wordt de akoestiek gebruikt van de gehoorschelp en het hoofd van degene die luistert. "Het effect is vergelijkbaar met twee subtiel verschoven beelden die een 3D-tv aan je ogen presenteert", zegt Oltheten. "Je ziet geen twee beelden, maar één nieuw beeld met diepte."

Schaefer zegt dat 8D-audio "net als bij een 3D-film of in virtual reality zorgt voor meer immersion". Hierdoor lijkt het alsof je erbij bent.

Bij het mixen van geluid is het in de computer mogelijk om met coördinaten aan te geven van waar het geluid te horen moet zijn, zegt Oltheten. "Filters simuleren vervolgens dat het geluid je hoofd bereikt vanuit de hoek waarin het is geprogrammeerd."

'8D voegt weinig toe aan muziek'
Oltheten denkt niet dat dit de toekomst is van muziek. "In het verleden hebben artiesten zoals Madonna hier al mee geëxperimenteerd. Eerst denk je, 'wow, dit is geweldig', maar daarna blijkt het weinig toe te voegen aan de muziek. Muziek wordt niet bedacht met het idee om rond te vliegen in je hoofd. Het zou ook raar zijn als je bij een concert bent en de band rent om je heen."

Ook met de komst van stereo werd destijds geëxperimenteerd. "The Beatles zetten bijvoorbeeld de drums links en de piano rechts. Dat kenden we toen nog niet en daarom was het interessant. Maar achteraf kun je je afvragen of de muziek er beter van is geworden."

Er zijn meer nadelen van 8D-audio. Zo werkt het niet als je zonder koptelefoon luistert en sommige mensen ervaren duizeligheid. "Het suggereert iets wat lijkt op de werkelijkheid, maar het klopt net niet", zegt Oltheten. "Hetzelfde geldt voor virtual reality, je doet iets wat niet helemaal overeenkomt met de werkelijkheid. Je brein probeert dat constant te interpreteren en dat vermoeit."

Daarnaast is het effect niet voor iedereen hetzelfde en draait de audio niet mee als de luisteraar zijn hoofd draait. "Het effect leent zich vanwege deze beperkingen vooral voor grote gebaren; dingen die duidelijk in het rond bewegen", zegt Oltheten. "Het resultaat is bij subtiele 3D-plaatsing veel minder overtuigend."