Hoe kies je de juiste mbo-opleiding?

Wat biedt een mbo-opleiding? Waar moet je op letten als je (voor je kind) het mbo overweegt? Lees vooral ook het onderzoek dat mbo-studenten zelf deden naar gelijke kansen in het onderwijs.

Een artikel uit ons magazine RADAR+

Een opleiding en een school kiezen
De zoektocht naar een nieuwe opleiding en school begint op het internet; weet een kind nog niet wat het wil worden, dan zijn er massa's online beroepentesten. Ook informatie over scholen staat online. Vervolgens is het zaak om open dagen en beroepenbeurzen te bezoeken. Het is goed om (een dag) mee te lopen bij een bedrijf, zodat de leerling ervaart hoe het beroep er in de praktijk uitziet.

Mbo staat voor ...
Middelbaar beroepsonderwijs. Het sluit aan op het vmbo (voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs) en kwalificeert voor de arbeidsmarkt, een vervolgopleiding (hoger beroepsonderwijs) en goed burgerschap.

De meeste mbo-opleidingen zoals bouw, techniek, zorg, sociale beroepen en economische beroepen kun je volgen aan een ROC (regionaal opleidingscentrum).

Groene opleidingen (landbouw, tuinbouw, bosbouw, voeding en dierenhouderij) worden gegeven op agrarische opleidingscentra (AOC).

Er zijn ook vakinstellingen: ze bieden mbo-opleidingen voor één bepaald beroepenveld. Denk aan de scheepvaart, grafische - of designsector, voedingsindustrie of meubelmakerij/stoffeerderij.

Er bestaan ook particuliere mbo-opleidingen, vaak om kapper, schoonheidsspecialiste of styliste te worden. Meer informatie vind je op mbostad.nl.

Verschillende niveaus
Niveau 1 (of de Entree-opleiding) leidt op voor assistent beroepsbeoefenaar en is alleen toegankelijk voor mensen die praktijkonderwijs hebben gevolgd of geen middelbareschool­diploma hebben behaald.
Niveau 2 sluit aan op een vmbo-diploma Basisberoeps en leidt op tot medewerker/basisberoepsbeoefenaar.
Niveaus 3 en 4 zijn toegankelijk voor mensen met minimaal een vmbo-diploma Kaderberoeps, Gemengde Leerweg of Theoretische Leerweg, of met een overgangsbewijs van 3 naar 4 havo/vwo. Niveau 3 leidt op tot medewerker/zelfstandig beroepsbeoefenaar, niveau 4 tot een middenkaderfunctionaris/gespecialiseerd beroepsbeoefenaar.
Leren en werken
Mbo-opleidingen zijn een combinatie van leren en werken. Sommige scholieren gaan vier of vijf dagen naar school, een deel van de opleiding bestaat uit stage (beroepsopleidende leerweg, ofwel bol). Omgekeerd bestaat ook: scholieren gaan één dag in de week naar school, de rest van de week werken ze. Vroeger heette dit het leerlingstelsel, de vakschool of streekschool (beroepsbegeleidende leerweg, ofwel bbl).

Check de kwaliteit
Voordat je een opleiding kiest, is het ook belangrijk om de kwaliteit van een opleiding te controleren. Hier zijn verschillende opties voor:

Koop de Keuzegids, waarin de verschillende opleidingen door een onafhankelijke redactie worden vergeleken.
Kijk op de site van de Onderwijsinspectie hoe de school van je keuze het ervan afbrengt.
Het JOB (Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs) houdt jaarlijks een enquête onder mbo-studenten, de JOBmonitor. Die uitslag is het bestuderen waard, al is bekend dat sommige scholen ontevreden studenten uitsluiten van deelname aan de enquête. Daardoor kan soms een te rooskleurig beeld van een instelling of opleiding ontstaan.
Studie in Cijfers geeft informatie over specifieke opleidingen en de kansen op de arbeidsmarkt.
Leerlingen kunnen een paar dagen meelopen om de sfeer en het soort onderwijs te proeven.
Na het mbo
Heb je een mbo1-diploma op zak, dan moet je nog door naar mbo2, want je hebt een zogenaamde kwalificatieplicht tot je 18 bent. Aan die plicht heb je voldaan als je minimaal een mbo2-, een havo- of vwo-diploma hebt. Met het diploma op niveau 2, 3 en 4 kun je aan het werk, of doorstromen. Alleen met een mbo4-diploma kun je naar het hbo. Op sommige universiteiten in het buitenland kun je terecht met een mbo4-diploma.

Kans op werk
Op de website van de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven vind je informatie over de kansen voor mbo-studenten op stage, leerbaan en werk. In de media lees je regelmatig dat banen voor mbo’ers verdwijnen door de nadruk op de kenniseconomie, de digitalisering en de opkomst van robots. Dat geldt voornamelijk voor ondersteunende functies als facilitair medewerkers, receptionisten, magazijnmedewerkers en secretaresses. Naar technici op mbo-niveau is echter veel vraag.

Volgens het UWV zijn de volgende opleidingen het meest kansrijk:

Procestechniek
Scheepvaart
Operationele techniek
Machinebouw mechatronica
Haven en vervoer
Ook is er veel vraag naar lassers, installatie­monteurs, callcentermedewerkers, koks en doktersassistentes.
Het slechte imago van het mbo
Internationaal gezien staat onze mbo hoog aangeschreven, maar in eigen land is het imago niet al te best. Daarom voert de mbo-raad al jaren de campagne 'Dit is mbo'. Hierin ligt de nadruk op de kansen die het mbo biedt en hoe trots de studenten zijn. Let wel, de mbo-raad is de brancheorganisatie van mbo-scholen. Geval­letje 'wij van wc-eend adviseren wc-eend'.

Radar Extra besteedde eerder aandacht aan het slechte imago van het mbo in de documentaire Het beroepsonderwijs. 'Ze denken dat ik dom ben'. In twee afleveringen gaat Antoinette Hertsenberg in gesprek met bestuurders, docenten en leerlingen. Bekijk hieronder de promo:
Onderzoek van mbo'ers naar gelijke kansen in het onderwijs
Mbo-studenten hebben in 2017 zelf onderzocht hoe het mbo beter kan aansluiten bij de doelgroep. Het is voor het eerst dat mbo-studenten zelf diepgravend onderzoek hebben gedaan en een rapport uitbrachten over wat er volgens hen moet veranderen aan het onderwijssysteem. De onderzoekers beschrijven dat goed onderwijs mensen kansrijk moet maken, in plaats van ze af te rekenen. Studenten moeten zich kunnen ontwikkelen, zichzelf leren kennen, leren wat de wereld te bieden heeft, om zo te komen tot een baan die bij ze past. Klinkt logisch, maar op lang niet alle scholen worden hiervoor de beste voorwaarden geschapen. Het onderzoek is te downloaden via studiomoio.nl/gelijkekansen en is een must read voor iedereen die overweegt een mbo-opleiding te volgen, en ook voor hun ouders en docenten. Het rapport geeft een hoop aanknopingspunten voor vragen die je kunt stellen als je bij scholen langsgaat, en criteria om te checken of de scholier zich op die school het beste zal ontwikkelen.

Inspirerend!
Leuk om te lezen is het rapport 'Dat kan bij ons niet/wel' van Kennislink waarin acht inspirerende mbo-instellingen voor het voetlicht komen en verteld wordt hoe zij goed onderwijs geven en alles uit hun studenten halen.