'Recent gepensioneerden lopen tegen hindernissen aan, gemis voor samenleving'

Mensen die net met pensioen zijn hebben het lastig, stelt de Raad van Volksgezondheid en Samenleving in een advies. Voor zij die na hun pensioen nog verder willen werken, zijn er te weinig mogelijkheden om in deze behoefte te worden voorzien, aldus de RVS. Ook zouden gepensioneerden problemen ondervinden op de woningmarkt en blijkt het voorbereiden op de zorgbehoefte een moeilijke opgave.

In een uitgebreid advies beschrijft de RVS een nieuwe manier van kijken naar gepensioneerden.

Derde levensfase: nieuwe definitie
Tot voor kort werd ons leven grofweg beschreven als een opsplitsing in drie levensfasen: de fase voordat je werkt, terwijl je werkt en nadat je werkt. Als je met pensioen bent kun je dit zien als de derde en laatste levensfase, maar volgens de RVS is die levensfase nog in twee fasen op te splitsen. De nieuwe derde levensfase is de fase na je pensioen, waarin je nog vitaal bent en de behoefte hebt om actief dingen te ondernemen. In die één na laatste fase ben je nog zelfstandig en is er weinig sprake van kwetsbaarheid en vraag naar zorg. Volgens de RVS lopen gepensioneerden hier regelmatig tegen problemen aan; ze worden onvoldoende voorzien in hun behoefte om nog actief aan de samenleving deel te nemen.

Hindernissen op drie terreinen
Volgens adviseur Aletta Winsemius van de RVS ondervinden gepensioneerden op drie terreinen hinder. Allereerst op het gebied van dagbesteding. 'Soms willen mensen graag doorwerken; het vinden van dat werk is alleen niet altijd even makkelijk. Of ze willen vrijwilligerswerk doen maar vinden niets wat goed bij ze past', stelt Winsemius tegenover Radar.

Een voorbeeld is wanneer er een pensioenbeding in de cao staat. Een pensioenbeding beëindigt het arbeidscontract automatisch op het moment dat de pensioenleeftijd bereikt is. Als je zelf graag had willen blijven werken, kan het vervelend zijn dat je weg moet omdat je een bepaalde leeftijd bereikt hebt.

Een tweede terrein van hindernis is de woningmarkt. Er zijn mensen die lang in een grote gezinswoning wonen, terwijl ze wel op termijn richting een kleinere woning met aanpassingen moeten. 'Het vinden van zo'n huis is vaak niet altijd even makkelijk.'

Bijvoorbeeld bij gemeenschappelijk wonen worden problemen ondervonden. Dit is een manier van wonen waarbij iedereen op zichzelf woont, maar wel bepaalde voorzieningen deelt. 'Het duurt heel lang om zoiets van de grond te krijgen en het is financieel vaak heel lastig. Daar zijn obstakels die mogelijk wel weggenomen kunnen worden door woningcorporaties, gemeenten of banken', stelt Winsemius.

Een laatste hindernis is op het gebied van zorg en ondersteuning. Mensen zouden zichzelf beter kunnen voorbereiden op een periode waarin ze meer zorg nodig gaan hebben. Dit kan door actief te zijn bij een zorgcoöperatie, of daar lid van te worden. 'Daar kunnen gepensioneerden nu ondersteuning verlenen aan andere mensen, om daar op termijn ook zelf gebruik van te kunnen maken.' Dit gebeurt volgens de RVS alleen nog te weinig.

Lees ook: Tips voor gezond oud worden

Winst voor samenleving
Volgens de RVS kan het de samenleving veel opleveren als gepensioneerden meer mogelijkheden hebben om actief deel te blijven nemen. Zo kunnen er op het gebied van werk (betaald of vrijwillig) personeelstekorten worden gevuld. 'Werkgevers en pensioenfondsen moeten zich goed realiseren dat er een groep mensen is die graag wil doorwerken, maar door beleidsregels hierin worden beperkt. Bijvoorbeeld met zo'n pensioenbeding. Het is logisch dat dit in een cao staat om mensen te beschermen en om plek te maken voor jongere werkkrachten; voor gepensioneerden die door willen werken beperkt dit wel hun kansen', zegt Winsemius.

Als ouderen eerder aan een voor hen geschikte woning worden geholpen, heeft dit ook voordelen voor de rest van de samenleving. Dit betekent namelijk dat er een gezinswoning vrijkomt voor een jong gezin.

Verder stelt de RVS wel dat het ook aan gepensioneerde zelf is om in actie te komen. 'En mensen die gewoon lekker willen genieten van hun pensioen, moeten dat vooral gewoon doen. We willen tegen niemand zeggen dat ze een actieve bijdrage moeten leveren aan de samenleving. Het is alleen voor de mensen die dat wel willen, dat niet altijd even makkelijk is', sluit Winsemius af.