Tech in de jaren 10: deze vier mensen staan symbool voor de ontwikkelingen

In de jaren tien zagen we de opkomst van sociale media, de steeds groter wordende macht van techbedrijven, het sentiment rond privacy en de manier waarop technologie een markt compleet kan ontwrichten. NU.nl kiest aan de hand van deze thema's vier personen die symbool staan voor de ontwikkelingen van het afgelopen decennium.

Mark Zuckerberg, oprichter en directeur van Facebook
Het Amerikaanse opinietijdschrift TIME roept in 2010 de dan 26-jarige Mark Zuckerberg (1984) uit tot Persoon van het Jaar. Facebook, het door hem opgerichte sociale netwerk, telt dan wereldwijd 550 miljoen gebruikers. Aan het eind van het decennium is het aantal gebruikers toegenomen tot een derde van de wereldbevolking: 2,8 miljard mensen.

Met de groei, onder meer door de overname van Instagram (2012) en WhatsApp (2014), en de bijkomende verantwoordelijkheid als wereldspeler wordt Facebook steeds meer door kritische argusogen bekeken. De Engelstalige Wikipedia-pagina Criticism of Facebook telt tientallen onderwerpen variërend van psychologische effecten tot fraude, privacyschandalen en censuur.

Met name in 2016 krijgt Facebook het moeilijk. Rusland blijkt het sociale medium misbruikt te hebben om de de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden, iets wat Zuckerberg vlak na de verkiezingen een "bizar idee" noemt. In 2018 reist hij af naar Washington en Brussel om zich te verantwoorden na het dataschandaal rond het bedrijf Cambridge Analytica, dat ongeoorloofd gegevens van tientallen miljoenen Facebook-gebruikers in handen kreeg.

Om in één blik een indruk te krijgen van hoe het sentiment rond Zuckerberg en Facebook in de jaren tien is veranderd, kun je de TIME-cover uit het begin van het decennium naast een cover van het Amerikaanse tijdschrift Wired van maart 2018 leggen. Op de digitaal bewerkte foto van Wired lijkt het alsof Zuckerberg net een flinke dreun heeft gehad. Hij heeft bloed op zijn gezicht en een pleister op zijn wenkbrauw. "Zuckerberg zit in een zwaar gevecht en heeft een harde klap gehad, maar hij is ervan overtuigd dat hij zal winnen", aldus het magazine.

Margrethe Vestager, Eurocommissaris die Google 8 miljard kostte

Met ferme hand legt Margrethe Vestager (1968), Eurocommissaris voor Mededinging, techbedrijven meerdere miljardenboetes op. Met name Google moet het daarbij ontgelden. (Foto: Getty Images)

Met drie boetes aan het adres van Google heeft Eurocommissaris Margrethe Vestager (Mededinging) het Amerikaanse bedrijf de afgelopen jaren 8,25 miljard euro gekost. Vanaf 2017 is het elk jaar raak: Google heeft volgens de Europese Commissie zijn machtspositie misbruikt en moet drie keer miljarden euro's betalen.

Ook andere bedrijven kregen het met Vestager aan de stok. Zo liet ze Apple een belastingvoordeel van 13 miljard euro terugbetalen aan Ierland, omdat dit illegale staatssteun was. Zowel het bedrijf als Ierland vecht dit aan. Verder moest chipmaker Qualcomm 997 miljoen euro betalen, omdat het bedrijf met betalingen er zeker van wilde zijn dat Apple geen chips van concurrenten zou kopen. En Facebook moest 110 miljoen euro betalen, omdat het concern had gelogen over het uitwisselen van persoonlijke data bij de overname van de chatapp WhatsApp.

Met deze aanpak heeft de 'IJzeren Dame van Brussel' zich sinds 2014 weten te profileren als iemand die je als techgigant liever niet achter je aan krijgt. En ze is nog niet klaar: de 51-jarige Deense zei in november in gesprek met RTL Z dat ze nog een appeltje heeft te schillen met Apple. Naar verluidt overweegt de Europese Commissie het bedrijf te onderzoeken vanwege het belemmeren van de concurrentie met de App Store en betaaldienst Apple Pay. Ook Google ligt opnieuw onder een vergrootglas, ditmaal voor de manier waarop het bedrijf data verzamelt en gebruikt.