Hoe kan je je wapenen tegen misleiding op voedseletiketten?

Voedselwaakhond foodwatch reikt jaarlijks het Gouden Windei uit voor het meest misleidende product in de Nederlandse supermarkt. De 'winnaar' van dit jaar: De Kleine Keuken Chocopasta voor baby's. Boordevol suiker en helemaal niet goed voor baby's, terwijl deze indruk wel gewekt wordt. Waar kan je op letten om te voorkomen dat je misleid wordt? Radar spreekt met Sjoerd van de Wouw van foodwatch.

'Sla de voorkant van de verpakking over, kijk gelijk naar de ingrediëntenlijst op de achterkant', is de algemene tip van Van de Wouw. Hij legt uit dat de voorkant van een verpakking vooral bestaat uit marketing en dat de echte informatie op de achterkant te vinden is. Toch liggen de producten met de voorkant naar je toe in het schap, dus je zal met bepaalde marketingtrucs in aanraking komen. Waar moet je op letten?

'Sla producten met gezondheidsclaims over'
Een eerste truc waar fabrikanten graag gebruik van maken is het doen van claims, die (onterecht) de indruk geven dat een product gezond is. 'Juist fabrikanten van ongezonde producten, hebben behoefte om hun product wit te wassen qua gezondheidsimago', stelt Van der Wouw.

Een voorbeeld hiervan is te vinden in een onderzoek van foodwatch naar producten met vitamineclaims. Met claims als 'rijk aan vitamine C' of 'bron van vitamine C' lijk je een gezond product in handen te hebben, maar wat blijkt? 'Deze producten zijn vaak juist ongezond', stelt Van der Wouw. 'Dat het feitelijk klopt en er écht vitamine C in zit maakt het product niet gelijk gezond.'

Een ander voorbeeld van een misleidende gezondheidsclaim is 'suikers uit fruit'. Dit klinkt gezonder dan gewoon 'suikers', maar het komt op hetzelfde neer. 'Als je suiker uit fruit haalt, gooi je al het goede van fruit weg. Dan houd je alleen suiker over', aldus Van der Wouw.

Ook als er op de verpakking staat dat er iets niet in zit, zoals bijvoorbeeld vet, betekent dit niet dat het product ook gezond is. 'Dat gaat maar om één klein aspect', stelt Van der Wouw, 'een product zonder vet, kan bijvoorbeeld dan weer veel suiker of zout bevatten.'

'Sla producten met allerlei gezondheidsclaims over', is dan ook het advies van Van der Wouw.

Keurmerk maakt product niet gezond
Fabrikanten maken soms ook gebruik van bepaalde keurmerken om de suggestie te wekken dat een product gezond is. Zo staat er bijvoorbeeld op de Kleine Keuken Chocopasta een keurmerk dat het biologisch is. 'Veel mensen associëren 'biologisch' met 'gezond', terwijl dit niet altijd het geval is.'

Door direct naar de achterkant van de verpakking te kijken, voorkom je dat je misleid wordt door gezondheidsclaims en keurmerken. Toch wordt er ook op de achterkant gebruik gemaakt van trucs die producten gezonder laten lijken dan ze zijn.

Onrealistische porties
Hoe bijvoorbeeld het aantal calorieën wordt aangegeven, kan misleidend zijn. Soms staat dit per 100 gram, maar soms per portie. 'Vaak zijn die porties heel onrealistisch. Dan heb je bijvoorbeeld bij plakken kaas dat een portie neerkomt op tweederde plak kaas', zegt Van der Wouw. Je doet waarschijnlijk niet tweederde plak op je boterham, waardoor je dus met een hele plak anderhalve portie eet.

Voedingswaarde na bereiding
Een andere manier waarop voedselproducenten proberen hun product gezonder te laten lijken, is door de voedingswaarden van het product in bereide vorm op de verpakking te zetten. 'Bijvoorbeeld bij kruidenthee. Zo'n thee kan soms meer dan 90 procent suiker bevatten. Als je een 'gezonde' kruidenthee koopt, wil je natuurlijk niet dat het bijna alleen maar uit suiker bestaat en niet uit kruiden. Op de verpakking zetten ze dan wat het suikergehalte is na verdunning met water.'

De consumentenbond zet een aantal tips op een rij waar je op kan letten bij het lezen van een etiket. Check de tips hier.