De regeringsleiders van de EU-lidstaten zijn het in de nacht van donderdag op vrijdag na een urenlang overleg eens geworden over het doel om van Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te maken. Polen krijgt tijdelijk een uitzondering en zal voorlopig niet meedoen. Het land kan zich later alsnog aansluiten.

Polen steunt momenteel voor zo'n 80 procent op bruin- en steenkool. De Poolse premier Mateusz Morawiecki eiste onder andere meer financiële steun vanuit de EU voor de bouw van kerncentrales en voor de transitie naar een schonere en duurzamere industrie.

De regeringsleiders werden het hier echter niet over eens. De onderhandelingen over het EU-budget voor de komende zeven jaar verlopen bovendien ook stroef. Het plan om te praten over de eis van Polen is vooruitgeschoven naar juni volgend jaar.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gaf na afloop een persconferentie met Charles Michel, de voorzitter van de Raad. "We begrijpen dat de transitie voor Polen een grote stap is en dat ze hiervoor meer tijd nodig hebben, maar dit verandert niets aan ons tijdsschema", zei ze.

Het is de bedoeling dat de Commissie in maart van volgend jaar een klimaatwet zal opstellen waar de doelstelling van 2050 in wordt verwerkt. Pas als alle lidstaten hier unaniem mee instemmen en ook het parlement voor de wet stemt, zal de afspraak bindend zijn.

Hongarije en Tsjechië na lang onderhandelen wel aan boord
Eerder dit jaar werd al duidelijk dat Polen, Hongarije en Tsjechië nog niet overtuigd waren van de plannen. Ze zijn bang dat ze niet kunnen meekomen met de lidstaten die al schonere industrieën hebben.

De drie landen stelden daarom donderdag voorwaarden aan hun ambtsgenoten. Zo wilden ze naast meer geld ook de steun voor nucleaire energie.

Tsjechië en Hongarije gingen overstag, nadat de regeringsleiders toezegden dat kernenergie erkend zal worden als optie om de CO2 terug te dringen. Dit ging echter niet zonder slag of stoot. Het besluit kon rekenen op flinke kritiek uit de hoek van Oostenrijk, Luxemburg en Duitsland.

Vijftig stappen van de Green Deal komende jaren uitgewerkt
Het doel om klimaatneutraal te worden staat aan de basis van de European Green Deal, die woensdag door de Europese Commissie werd gepresenteerd aan het parlement. Klimaatneutraal betekent dat de volledige uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd, waardoor de uitstoot niet bijdraagt aan klimaatverandering.

De komende jaren zullen de plannen van de Green Deal verder onderzocht en uitgewerkt worden door de instellingen van de EU. De Commissie heeft vijftig stappen opgesteld om het doel in 2050 te halen. Deze maatregelen raken zo'n beetje alle sectoren (transsport-, handel-, landbouw-, energiesector etc.) en moeten allemaal worden voorgelegd aan het parlement én aan de Raad.