Onderzoek kinderopvangtoeslag: ouders recht op ruime compensatie

Een adviescommissie van oud-minister Piet Hein Donner komt met keiharde conclusies over het optreden van de Belastingdienst in een fraudeonderzoek naar kinderopvangtoeslag, de zogenaamde CAF-11 zaak. Ouders hadden geen enkele kans om te ontsnappen, en hebben recht op ruimhartige compensatie, melden Trouw en RTL. Radar besteedde in de uitzending maandag ook al aandacht aan de gedupeerde ouders.

Ouders kregen volgens de commissie geen duidelijke informatie over wat er van hen werd verwacht toen zij te maken kregen met stopzettingen van hun toeslagen. Dat stopzetten was onrechtmatig, concludeert ook de commissie in navolging van eerder de Tweede Kamer. Maar het ergste was dat ouders daarna ook geen kans meer kregen om de toeslag weer te herstellen. Zij werden gedwongen om alle toeslagen - ook van eerdere jaren - terug te betalen. Dat ging om duizenden en soms tienduizenden euro's.

'Structurele vooringenomenheid'
Er was sprake van 'structurele vooringenomenheid', die werd 'gevoed door een politiek en bestuurlijk klimaat waarin fraudebestrijding vooropstond', oordeelt de commissie. 'Opeens was er overal fraude', zegt Donner over de politieke en ambtelijke cultuur die na onder meer de Bulgarenfraude ontstond. Zo begon een 'financiële nachtmerrie' voor veel gezinnen, zegt Donner.

Ruimhartige compensatie
Naast een terugbetaling van de vorderingen, moeten de gezinnen extra compensatie krijgen voor materiële en immateriële schade. 'Welgemeende excuses volstaan niet', aldus Donner. De vergoeding bedraagt 25 procent van het bedrag dat onterecht is teruggevorderd tussen 2012 en 2014. Voor geleden immateriële schade krijgen de ouders 500 euro per half jaar dat de ouders in de problemen zaten door de fouten van de fiscus.

De Belastingdienst is van plan de adviezen over te nemen. Verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel verwacht 'op zeer korte termijn' met een reactie te komen.

Update 15 november 16:41 - 'Grenzen zijn doelbewust opgezocht en overschreden'
Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) oordeelt in navolging van de commissie-Donner hard over de fouten de de fiscus in deze zaak heeft gemaakt. 'De grenzen van de handhaving zijn doelbewust opgezocht en wat mij betreft overschreden', schrijft de bewindsman. In een toelichting zei de staatssecretaris 'goed te beseffen dat hij nooit alle leed kan goedmaken' voor de ouders. Volgens hem zijn die door de Belastingdienst 'mishandeld'.

De staatssecretaris erkent dat hij het geduld van de getroffen ouders én van de Tweede Kamer 'lang op de proef heeft gesteld', en zegt dat te betreuren. De onrechtmatige handelwijze van de fiscus 'wringt temeer omdat het kwetsbare groepen betreft, waarbij het stopzetten of intrekken van een toeslag extra schrijnend kan uitpakken.'

Of de Belastingdienst ook in vergelijkbare zaken ouders heeft benadeeld, wordt nog onderzocht. De commissie-Donner gaat ervan uit dat uiteindelijk eerder duizenden dan honderden mensen gecompenseerd moeten worden.

Snel kondigt daarnaast maatregelen aan om herhaling in de toekomst te voorkomen. Zo wordt onderzocht of vereenvoudiging van de Belastingdienst, bijvoorbeeld door onderdelen af te splitsen, de organisatie effectiever kan maken.

'Je wereld stort in'
Radar besteedde in de uitzending aandacht aan deze misstanden. Tamara de Haas en Joe ten Cate moeten vier jaar aan toeslag terugbetalen zonder te weten wat de reden is. 'Ze eisen 47 duizend euro van je, zonder dat je kan aantonen dat je dat niet hebt gedaan,' aldus Joe in de uitzending. De tweeling van Joe en Tamara ging vijf dagen in de week naar de opvang. De kosten daarvoor zijn 1800 euro per maand, waarvan Joe en Tamara 400 per maand betaalden. Jaren later stelde de Belastindienst dat er onjuiste informatie verstrekt was. Joe en Tamara moesten alles terugbetalen: 'Dan stort je wereld in, want je weet niet waar je het vandaan moet halen.'