Doorbraak in onderzoek naar mazelen mede dankzij Nederlandse Biblebelt

De mazeleninfectie veroorzaakt (naast de mazelen) langdurige schade aan het afweersysteem, wat patiënten kwetsbaar maakt voor andere ziekten. Twee bijzondere onderzoekstechnieken hebben hiervoor mogelijk doorslaggevend bewijs geleverd. Dit is ontdekt met hulp van een Nederlandse bevindelijk gereformeerde gemeenschap, die zich om religieuze redenen niet laat vaccineren, maar wel meewerkte aan een groot onderzoek.

Al ruim honderd jaar zien artsen en wetenschappers een bijzonder fenomeen dat ook wel de mazelenparadox wordt genoemd. Patiënten die het virus oplopen, bouwen aan de ene kant een uitzonderlijk goede weerstand tegen mazelen op. Maar aan de andere kant verzwakt hun weerstand en zijn ze maandenlang juist extra kwetsbaar voor andere infectieziekten.

De laatste jaren werd stap voor stap bevestigd dat een mazeleninfectie het afweersysteem ernstig en langdurig beschadigt, maar het was onduidelijk hoe dat precies werkt. Twee nieuwe onderzoeken bieden nu een uniek inzicht in het mechanisme achter de mazelenparadox.

Afweersysteem 'vergeet' immuniteit
De genoemde onderzoeken zijn vrijdag gepubliceerd in Science en Science Immunology. Beide studies tonen aan dat het mazelenvirus met name zogeheten B-cellen infecteert. Deze cellen zitten onder meer in het beenmerg en dragen bij aan het 'geheugen' van het afweersysteem. Maar wanneer het lichaam zich tegen een mazelenvirus verdedigt, vernietigt het onverhoopt een groot deel van deze geheugencellen.

Dit effect wordt ook wel immunologisch geheugenverlies genoemd. Het afweersysteem bouwt namelijk immuniteit op na het doormaken van infecties. Deze informatie wordt met name opgeslagen in antistofproducerende B-cellen in het beenmerg: precies de cellen die worden aangevallen als het lichaam vecht tegen het mazelenvirus.

Biblebelt maakte studies mogelijk
De Nederlandse bioloog Rik de Swart van het Erasmus MC is betrokken bij beide onderzoeken. Zijn onderzoek naar de Nederlandse bevindelijk gereformeerde gemeenschap vormde de grondslag voor de twee internationale studies.

Tijdens de Nederlandse mazelenepidemie in 2013 kregen De Swart en zijn medeonderzoekers toestemming om bij ouders en kinderen bloedmonsters af te nemen voor, tijdens en na het doormaken van de mazelen.

Het betrof een groep van 90 kinderen, van wie 77 daadwerkelijk de mazelen kregen. Het is niet bekendgemaakt waar de kinderen wonen.

"Onderdeel van het geloof van deze gemeenschap is dat zij uit principe ziekten niet willen voorkomen", aldus De Swart. "Hoewel ze kinderen niet laten vaccineren, heeft de groep ook geen bezwaar tegen wetenschap of tegen wetenschappers die proberen te begrijpen hoe een infectieziekte werkt."