Depositogarantie in gevaar bij fusie of overname

Je spaart zélf voor je oude dag en je wilt geen enkel risico lopen met je opgebouwde spaargeld. Daarom stal je je pensioengeld bewust bij twee verschillende aanbieders met een eigen bankvergunning. Tot 100.000 euro is je spaargeld door het depositogarantiestelsel gegarandeerd, mocht de bank failliet gaan. Maar wat als banken en verzekeraars hun verzekeringsportefeuilles onderling verkopen of gaan fuseren en je boven die ton uitkomt?

Henk Knaap werkte als fysiotherapeut en spaarde zelf voor zijn pensioen zo'n 180.000 euro bij elkaar voor zijn oude dag. Hij was in het verleden al flink het schip ingegaan met allerlei woekerpolissen en daarom koos Henk voor zekerheid. Voor zijn pensioen sloot hij twee verschillende producten af: eentje bij ASR en het andere bij Centraal Beheer. Hij zocht bewust twee verschillende aanbieders met een eigen bankvergunning, zodat zijn spaargeld tot een ton bij beiden gedekt is. Het depositogarantiestelsel, dat sinds 1 januari 2007 van kracht is, beschermt consumenten namelijk als een bank failliet gaat en garandeert maximaal 100.000 euro spaargeld. En deze garantie geldt per bankvergunning.

Faillissement Achmea zou Henk en Trees 80.000 euro kosten
Op 15 augustus ontvangen Henk en zijn vrouw Trees een brief van ASR. 'ASR Bank stopt met het aanbieden van bancaire spaarproducten. We dragen alle rekeningen in onze spaarportefeuille over aan Centraal Beheer, een merk van Achmea Bank N.V.' Hun rekening en uitkerende lijfrente wordt binnenkort overgedragen aan Centraal Beheer. Dat heeft geen gevolgen voor hun voorwaarden, maar wel voor het maximaal toegestane bedrag dat valt onder het depositogarantiestelsel. Nu hebben ze door die overdracht in één klap 180.000 euro bij Centraal Beheer staan. Mocht Achmea failliet gaan, dan raken Henk en Trees 80.000 euro van hun pensioengeld kwijt.

'Belachelijk!'
Trees zegt: 'Ik ben zo verschrikkelijk kwaad. Het is ons geld. Wij hebben het bewust ondergebracht bij twee verschillende banken om risico te spreiden en dat wordt met een pennenstreek van tafel geveegd. We proberen alles zo goed mogelijk te doen. We zijn geen gelduitgevers. We hebben er hard voor gespaard. En dan wil ik hebben waar we recht op hebben.' Henk vult zijn vrouw aan: 'Als je alles op één hoop gooit en er gebeurt iets verkeerds, dan ben je je geld kwijt.' Trees zegt: 'Als een bank - zonder overleg - zomaar iets overdoet, terwijl je er zelf niets over te zeggen hebt, terwijl het ons geld is... Daar hebben we keihard voor gewerkt dan denk ik: hoe is het mogelijk? Ik vind dat belachelijk. Dit is ons geld. Dan moet je toch overleg plegen?'

Voor fusie geen toestemming van klanten nodig
Banken en verzekeraars mogen onderling hun verzekeringsportefeuilles verkopen, elkaar overnemen of fuseren, mits De Nederlandsche Bank hiermee instemt. Dus ASR mag dit doen en hoeft hiervoor geen toestemming te vragen aan haar klanten. Op 1 juli 2018 gingen Delta Lloyd en Nationale-Nederlanden samen in één bedrijf. Ook toen zaten consumenten met hetzelfde probleem. Financieel adviseur Jeroen Wolfsen van Moneywise schreef toen al een weblog over dit probleem. Volgens Wolfsen kunnen mensen ervoor kiezen om het saldo boven de 100.000 euro over te boeken naar een andere bank. 'Dat kan makkelijk als het gaat om een gewone box 3-spaarrekening met variabele rente. Het wordt lastiger als je geld vaststaat in een depositorekening of een lijfrente- of gouden-handdrukbankspaarrekening.' En producten die al uitkeren, kun je niet overhevelen naar een andere aanbieder. De consument zit als het ware vast.

'Verrot bank- en verzekeringswezen'
Radar krijgt nog een mail van een boze ASR-klant. Die schrijft: 'ASR Bank hevelt zonder de klant te raadplegen bancaire producten over naar Centraal Beheer Achmea. Dit geldt ook voor mijn uitkerende bancaire lijfrente van ASR (Extra Pensioen Uitkering). Rente en voorwaarden zouden hetzelfde blijven. Een probleem ontstaat echter als je zoals ik al een andere uitkerende bancaire lijfrente hebt bij Centraal Beheer Achmea. Ik overschrijd het depositogarantiestelsel met 100.000 euro en bij een faillissement is mijn aanvullende pensioen niet meer gedekt. Ik vind dit een schandelijke gang van zaken, die weer eens aantoont hoe verrot het Bank- en Verzekeringswezen in Nederland geworden is.'

Kans op faillissement 'niet aannemelijk'
Henk en Trees laten het er niet bij zitten en mailen met ASR. Ze krijgen als antwoord: 'Uw uitkering is al lopend en overdracht naar een andere partij is bij een uitkerende lijfrente niet mogelijk.' Verder schrijft ASR dat het depositogarantiestelsel geen productvoorwaarde is, maar een algemene wettelijke regeling. ASR geeft geen compensatie. 'Wij vergoeden dit niet, omdat er bij de overdracht van uw product aan Centraal Beheer geen sprake is van een financieel nadeel en/of schade. Omdat wij de kans dat Achmea Bank failliet gaat niet aannemelijk achten, vergoeden wij geen kosten die u maakt als u desondanks besluit uw deposito vroegtijdig te beëindigen.'

Noodfonds
Jeroen Wolfsen vindt dit wel een heel makkelijke reactie van ASR en pleit voor een soort noodfonds voor dergelijke situaties. 'Het zou helemaal niet raar zijn als de bank zou zeggen: als in een situatie waar een relatief kleine groep mensen die hier de dupe van kunnen worden houden we een soort noodfonds aan. Dan houden we de ASR-depositoregeling voor die groep klanten.' Wolfsen vervolgt zijn verhaal: 'Ik vind het erg makkelijk van de bank. Een bank moet kunnen fuseren en dat je daarna zegt: zoek het maar uit. Het minste wat je kunt doen, is je klant compenseren voor eventuele kosten die je maakt om naar een andere bank of adviseur te gaan. Je maakt opnieuw kosten. Het is ook erg makkelijk om te zeggen: je blijft bij ons met een hogere rente en je loopt het risico of je gaat ergens anders heen, maar wij doen verder niets.'

De keurige oplossing van BLG
Jeroen Wolfsen herinnert zich nog toen Reaal Bank overging naar BLG Wonen. BLG viel onder de bankvergunning van SNS en hierdoor waren klanten met een saldo boven de 100.000 euro ook niet meer beschermd. Dat werd keurig opgelost door mensen die het geld overzetten naar een andere bank, schadeloos te stellen voor het renteverlies. 'En dat ging om forse bedragen. Het saldo werd door de bank aangevuld, zodat de klant met een hoger bedrag bij een andere bank dezelfde uitkering voor de nog resterende periode aan kon kopen. BLG vergoedde ook de kosten die de klant moest maken voor het openen van een nieuwe rekening bij een andere bank. Al met al een keurige oplossing.'

Geen wettelijke verplichting
Je kunt het helaas niet afdwingen. Als je als consument naar het klachteninstituut Kifid stapt, wordt de vordering afgewezen. Volgens een eerdere uitspraak van het Kifid is er geen wettelijke verplichting om misgelopen rente-inkomsten te vergoeden. En de kans op een faillissement wordt als zo klein ingeschat, dat er op dat vlak geen schade is.

Stelsel biedt voldoende soelaas
De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) schrijft in een reactie: 'Er zijn twee soorten lijfrentes: in de vorm van een verzekerings- en een bankspaarproduct. Alleen het bankspaarproduct valt onder het depositogarantiestelsel. De conclusies is dat het depositogarantiestelsel bij fusies voldoende soelaas biedt voor klanten om hun spaartegoeden gedekt te houden. Een extra noodfonds is niet nodig.'

Banken horen bij een fusie hun klanten te informeren en krijgen de gelegenheid om bedragen die boven de maximale dekking van 100.000 euro vallen kosteloos op te nemen. 'Er is geen bijzondere voorziening voor de situatie dat een klant twee (bankspaar)lijfrentes heeft bij twee fuserende banken. Hier speelt niet zo zeer het depositogarantiestelsel een belemmerende rol, maar zijn er mogelijk fiscale beperkingen om een lopende lijfrente bij een andere bank onder te brengen.'

Lees hier de volledige reactie van de NVB.

'Vervelend, maar wij gaan niet over de eisen'
Petra Jansen op de Haar, directeur ASR Bank NV, reageert op het verhaal van het echtpaar Knaap: 'Ik vind het vervelend. Je hebt heel hard gewerkt en nou loop je toch een risico. Dan kan de bank wel zeggen dat is een klein risico is, maar we hebben in het verleden wel meer dingen gezien die je niet zag aankomen.' Ze vervolgt: 'Wij hebben wel geprobeerd een degelijke Nederlandse partij te vinden. In onze ogen degelijk. Ik denk wel in casussen die in het verleden zijn voorgelegd aan het Kifid dat het risico toch klein is. We bufferen als banken ook. Voor deze klanten is het vervelend, omdat een deel niet door het depositogarantiestelsel wordt gedekt. Maar het depositogarantiestelsel is een wettelijk kader. We kunnen met dit product heel weinig. Het is een heel fiscaal gereguleerd product er zitten veel belastingeisen aan. Als er ook maar iets verandert, kan de klant een fiscale boete krijgen. Het overbrengen naar een andere aanbieder was de enige optie. Ze nemen het hele contract over.' Jansen op de Haar erkent dat het depositogarantiestelsel geen oplossing biedt bij een overname of fusie als je boven die 100.000 euro uitkomt. Ze zegt: 'Wij gaan niet over de eisen van het depositogarantiestelsel. Het is in mijn beleving aan de politiek of je iets wil regelen. ASR kan klanten niet compenseren. Dan verander je het contract van de klant en krijgt de klant een fiscale claim.'

'Consumenten moeten kosteloos kunnen overstappen'
Henk Nijboer, Tweede Kamerlid voor de PvdA, wil graag de consumentenbescherming versterken bij fusies en overnames. Hij wil dat consumenten kosteloos kunnen overstappen naar een andere partij. 'Dat zet een rem op fusies en overnames om kosten te drukken door het al dan niet stiekem versoberen van producten. Ik vind het goed dat in het voorbeeld van Reaal en BLG Wonen consumenten gecompenseerd zijn.' 'Het gaat niet alleen om pensioenvoorzieningen, maar ook om je arbeidsongeschiktheidsverzekering', aldus de PvdA'er. 'Dan wil je een betrouwbare partij. Maar wat als je verzekering verkocht wordt aan een private-equitypartij die vooral denkt aan winst en niet aan klantbelang? Dan kun je als consument geen kant op. Consumenten moeten een sterkere positie krijgen.'