Negatieve spaarrente: dit zijn de gevolgen

De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde op 12 september de rente van -0,4% naar -0,5%. Ze doen dit om de economie aan te jagen. Door de negatieve rente wordt sparen onaantrekkelijk en investeren en geld uitgeven goedkoop.

Deze negatieve rente heeft grote gevolgen voor banken en pensioenfondsen. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank (DNB) en lid van de Raad van Bestuur van de ECB, uitte grote kritiek op het besluit van Draghi van de ECB om de rente nog verder te verlagen en het aankoopprogramma van obligaties weer te hervatten. Tussen 2015 en 2018 heeft de ECB al schulden ter waarde van 2650 miljard euro opgekocht. Knot noemt dit 'zorgwekkend'.

690 miljoen euro
Alle Europese banken zijn verplicht om hun overtollige spaargeld te stallen bij de ECB. Al vijf jaar is de depositorente negatief en dat betekent dat banken moeten betalen. De Nederlandse banken parkeren elke dag gemiddeld 138 miljard euro bij de ECB en over dit bedrag moeten ze nu een negatieve rente betalen van een half procent. Dit kost de Nederlandse banken op jaarbasis zo’n 690 miljoen euro aan negatieve rente. Dit is ook de reden waarom consumenten amper rente krijgen op hun spaargeld.

Vrijstelling maximaal 350 miljoen
De kans bestaat dat de ECB nu een gedeeltelijke vrijstelling geeft op dit spaargeld. Volgens DNB gaat het om een bedrag van 300 tot maximaal 350 miljoen euro, waardoor het risico kleiner wordt dat de consument negatieve rente moet betalen over spaargeld.

Negatieve rente
Minister Wopke Hoekstra van Financiën zei na de meest recente renteverlaging van de ECB dat hij 'geen signalen' heeft dat kleine spaarders in Nederland rente moeten gaan betalen op hun spaargeld. Maar hij houdt dat 'nauwlettend in de gaten'.

Verbod op negatieve spaarrente
België heeft inmiddels een verbod ingesteld op negatieve spaarrente. De Duitse regering overweegt een verbod op negatieve rente tot een maximum van 100.000 euro spaargeld. Hoekstra snapt dat Nederlandse spaarders zich zorgen maken, maar hij wil 'niet vooruitlopen op de scenario's die we voorbereiden'.

53% haalt spaargeld van de bank bij negatieve rente
Radar hield een enquête over negatieve rente die werd ingevuld door ruim 30.000 mensen. Zo'n 96% van de ondervraagden pleit voor een verbod op negatieve rente. En 53% haalt zijn geld weg bij de bank, zodra die negatieve rente moet betalen over zijn of haar spaargeld. Zo’n 52% vreest dat negatieve rente op termijn onontkoombaar is voor alle Nederlandse spaarders. En 69% van onze spaarders maakt zich zorgen dat er een bankrun komt als iedereen tegelijkertijd zijn spaargeld van de bank haalt.

Lees hier alle uitslagen van onze enquête

Niet speculeren over renteaanpassingen
Radar vroeg acht Nederlandse banken of zij negatieve rente voor spaarders overwegen. Van Lanschot rekent sinds 1 juli 0,2 procent negatieve rente aan klanten met een spaarsaldo tussen 2,5 en 5 miljoen euro. Voor klanten met meer dan 5 miljoen euro op hun spaarrekening moest al 0,4% negatieve rente betaald worden. NIBC en Van Lanschot hebben niet gereageerd op onze vragenlijst. Triodos schrijft: 'We speculeren nooit over renteaanpassingen. Wij communiceren alleen over renteaanpassingen op het moment dat daar de besluitvorming binnen de bank heeft plaatsgevonden.' Op de overige vragen kregen we geen antwoord.

'Niemand wil negatieve spaarrente'
ABN AMRO, ING, Knab, Rabobank en de Volksbank willen niet speculeren over negatieve rente. De Volksbank schrijft: 'Negatieve spaarrente wil niemand, en wij dus ook niet. Spaargeld is voor klanten ook een appeltje voor de dorst, om zich geen zorgen te maken over de toekomst.' ING schrijft: een negatieve spaarrente voor particuliere klanten is op dit moment niet aan de orde. ING doet geen uitspraken over toekomstige ontwikkelingen van de spaarrente, mede omdat dit van verschillende factoren afhankelijk is.' ING rekent al enige tijd een negatieve rente aan financiële instellingen, grote zakelijke klanten en privatebankingklanten met grote bedragen op hun rekening en voor tegoeden in een aantal buitenlandse valuta (Zwitserse Frank, Zweedse Kroon, Deense Kroon en Japanse Yen).

Unieke situatie
De Rabobank schrijft: 'Uiteraard willen wij onze klanten geen negatieve spaarrente in rekening brengen en doen we er alles aan om dit te voorkomen. Het voelt heel onnatuurlijk, als je geld moet betalen voor het geld dat je bij de bank zet. Dat is niet alleen ongewenst voor onze klanten, het gehele financiële systeem is niet is ingericht op een situatie waarin rentes langdurig negatief zijn. De situatie nu is dan ook uniek.' Grote zakelijke klanten, zo'n 700 Rabo-klanten met meer dan 12,5 miljoen euro, betalen nu al negatieve rente. Ook bij ABN AMRO betaalt een beperkte groep zakelijke en private bankklanten met zeer hoge spaarsaldi soms al negatieve rente. Knab ziet op dit moment geen noodzaak om naar negatieve rente te gaan.

Vertrouwen verliezen in bankwezen
Knab schrijft ook: 'Negatieve rente is een nieuw fenomeen voor de Nederlandse markt. Het kan ertoe leiden dat mensen het vertrouwen verliezen in het bankwezen. Een ander risico is het contant aanhouden van geld. Denk aan verlies van geld als gevolg van een brand, inbraak of, diefstal en de kosten van het kopen of huren van een kluis. En mensen kunnen meer geneigd zijn om in risicovolle producten te stappen. Dit zou ten koste kunnen gaan van het bereiken van hun doelvermogen / buffer voor later.'