Nieuwe wet maakt flexwerk minder flex en vast werk minder vast

Al drie miljoen Nederlanders verdienen de kost met goedkope en onzekere flexbanen. De Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB), die komend jaar ingaat, wil flexwerkers meer inkomenszekerheid gaan bieden.

Nederland is Europees kampioen flexwerk. Het afgelopen decennium zijn hier zo'n half miljoen vaste banen vervangen voor goedkope en onzekere flexbanen. Momenteel verdienen ongeveer twee miljoen werknemers plus één miljoen zzp'ers op flexibele wijze de kost. Ze zijn bijvoorbeeld oproepkracht, doen uitzendwerk of verrichten laagbetaalde, losse freelance klussen via zzp-platforms als Uber, Temper, Helpling of Deliveroo.

Veel jonge werkenden lijken daar niet zo mee te zitten. Ze genieten van de vrijheid om hun eigen tijd in te delen en van klus naar klus te hoppen. Maar ondertussen hebben ze nauwelijks of geen sociale zekerheid, pensioenopbouw en ontslagrechten. De Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) moet dit gaan verbeteren.

Meer inkomenszekerheid voor flex
De WAB, die op 1 januari 2020 ingaat, wil flexwerkers meer inkomenszekerheid geven en werkgevers stimuleren om mensen in vaste dienst te nemen. Dit gebeurt door vaste arbeidscontracten minder vast te maken, en flexibele arbeid duurder en minder flexibel. Voor flexwerkers gaat de WAB onder meer betekenen dat:

je als payrollkracht minimaal dezelfde arbeidsvoorwaarden krijgt als de vaste werknemers die je baas in dienst heeft. Je krijgt als payroller ook recht op een passende pensioenregeling.
je als oproepkracht minstens vier dagen van tevoren moet worden oproepen. Als je baas je oproepwerk minder dan vier dagen vooraf afzegt, dan moet hij de afgesproken uren toch doorbetalen. Tenzij in de cao is een kortere periode is afgesproken (minimaal een dag).
je als oproepkracht na twaalf maanden recht hebt op een vast contract voor het gemiddelde aantal uren dat je de afgelopen twaalf maanden hebt gewerkt.
Vaker transitievergoeding voor flex
Verder regelt de WAB dat werkgevers vijf procentpunten meer WW-premie gaan betalen voor hun flexibele als voor hun vaste krachten. Dit lijkt logisch, want flexibele krachten lopen meer kans dat ze zonder werk komen te zitten.

De WAB verandert ook de regels rond de ontslag- of transitievergoeding. Nu heb je daar pas recht op als je minimaal twee jaar in dienst was. Vanaf 1 januari 2020 krijgt elke werknemer bij ontslag een transitievergoeding mee van een derde maandsalaris per gewerkt jaar, inclusief de proeftijd.

Stel, je contract loopt sinds 1 februari 2018. Zou je nog dit jaar ontslag krijgen, dan is je transitievergoeding nul. Maar als je er op 1 januari 2020 uitvliegt, dan krijg je, volgens een rekensom van vakbond FNV, €2.070 mee.

Minder ontslagvergoeding voor vast
Werknemers met een lang vast dienstverband zijn qua ontslagvergoeding straks juist slechter af dan nu. Neem een 61-jarige met een vast contract sinds 1 januari 1990 en een loon van bruto €3.000 per maand. Bij ontslag op 1 december 2019 zal zijn transitievergoeding €59.400 zijn. Maar als zijn baas hem op 1 januari 2020 op straat zet, krijgt hij maar €32.400 mee. Dat is €27.000 minder! Daar staat dan hopelijk wel tegenover dat hij als flexwerker weer pijlsnel aan de slag kan gaan.