Houden gemeenten kosten grafrechten kunstmatig hoog?

Gemeenten mogen niet meer dan de werkelijke kosten rekenen voor grafrechten en het onderhoud van graven. Dat is in de wet geregeld. Toch lijken tientallen gemeenten zich niet aan de wet te houden, omdat zij andere kosten doorberekenen. Daardoor kan het zijn dat jij te veel voor grafrechten betaalt.

Radar onderzocht samen met Jan Langelaar, deskundige op het gebied van gemeentelijke belasting en regelgeving, welk bedrag gemeenten voor 2019 hebben begroot aan inkomsten en uitgaven en of zij 100% kostendekkend zijn qua grafrechten. Kostendekkend betekent dat men niet mag verdienen aan de grafrechten, oftewel de kosten voor aanleg en onderhoud van een graf en een recht om een bepaalde periode op een begraafplaats te liggen.

'Mensen laten zich steeds vaker cremeren, waardoor er minder inkomsten zijn in de grafrechten. Gemeenten krijgen minder geld, maar begroten wel een bepaald bedrag.' Zo ontstaat een gat. 'Om kostendekkend te zijn vullen gemeenten de rekening aan met 'overheadkosten' en 'overige inkomsten'. Daardoor lijkt het alsof gemeenten 100% kostendekkend zijn terwijl dat niet zo is.' Overheadkosten zijn kosten voor de afdeling financiën, personeelszaken, ICT, huisvesting van het gemeentehuis en andere facilitaire ondersteunende diensten.

Wat merkt de consument daarvan?
Door overheadkosten toe te voegen worden grafrechten kunstmatig hoog gehouden waardoor consumenten onnodig veel geld kwijt zijn. Immers, als er minder wordt begraven, zijn er ook minder kosten en kunnen de grafrechten omlaag. Dat willen gemeenten niet.

Hoge overheadkosten
Gemeenten mogen volgens Langelaar zo'n 15-20% overhead doorberekenen. 'Dat is een redelijk percentage, maar veel gemeenten berekenen meer, bijvoorbeeld 42% in Zaanstad.' Daar is 1.047.000 euro aan inkomsten begroot, maar de kosten zijn 738.000 euro. Om kostendekkend te zijn wordt er met 309.000 euro overheadkosten aangevuld. In Alphen aan den Rijn is 1.319.845 euro aan inkomsten begroot, terwijl de kosten 900.344 euro zijn. 'Dat wordt aangevuld met 419.501 euro, oftewel 47% overhead.'

Soms moet gemeente bijbetalen
Er zijn ook gemeenten waar meer kosten dan inkomsten zijn. In Barendrecht zijn de kosten 741.700 euro en de inkomsten 434.500 euro, een tekort van 307.200 euro. Ook in de gemeente Haarlem is een tekort: 983.437 euro aan inkomsten, 2.134.562 euro aan kosten. 'Een hele bewuste keuze', zegt een woordvoerder. 'Indien de Gemeente Haarlem haar leges voor begraven en grafrecht verhoogt, heeft dat een negatieve invloed op het percentage inwoners dat ervoor kiest om begraven te worden.'

Wat kan de consument doen?
Sinds 2016 moeten gemeenten op hun begroting transparant zijn en vermelden wat de overheadkosten zijn. Consumenten krijgen de grafrechtrekening met één bedrag. Langelaar: 'Vraag wat de overheadkosten zijn. Vind je ze te hoog? Teken bezwaar aan. Je kan ook naar de rechter. Die kijkt wat redelijk is. Als je gelijk hebt moet de gemeente de rekening verlagen of herberekenen.'