Facebook-gebruikers hebben meer interesse voor sensationele onzinberichten

Nederlanders zijn op Facebook meer bezig met zogenoemde pulpnieuwsberichten dan met regulier nieuws. Sensationele onzinberichten worden vaker gedeeld en geliket en er wordt vaker op gereageerd dan op de berichten van professionele nieuwssites. Die conclusie trekken onderzoekers van de Universiteit Leiden na analyse van meer dan honderdduizend Facebookberichten die tussen 2013 en 2017 zijn gepubliceerd.

De onderzoekers spreken van pulpnieuws wanneer het vooral gaat om commercieel gedreven berichten van lage kwaliteit. Het draait de verspreiders niet zozeer om de inhoud, maar om het feit dat mensen erop klikken, zodat hun websites meer bezoekers krijgen. Daar hebben ze veel succes mee, want naar schatting van de onderzoekers heeft de helft van de 10 miljoen Nederlandse Facebookgebruikers in de onderzochte periode zeker één keer pulpnieuws gedeeld of erop gereageerd.

Hoewel online nepnieuws al zo oud is als het internet zelf, is de snelheid waarmee het zich verspreidt in een stroomversnelling terechtgekomen sinds de opkomst van de sociale media. Hoe herken je nepnieuws en hoe kom je er vanaf?

Lees: Hoe herken je nepnieuws?

Verzonnen berichten
Nederlandstalig pulpnieuws verscheen in de onderzochte periode op tientallen sites met namen als Viralfilmpje, Feitjes en weetjes of Vandaag Viraal. Een deel ervan is vertaald uit het Engels. Bijvoorbeeld een verzonnen bericht over Oprah Winfrey die op haar 63e zwanger zou zijn.

'Asielzoekers stelen puppy'
Soms verschijnen ook Nederlandse onzinverhalen. Een van A tot Z fictief verhaal over asielzoekers die zogenaamd een puppy hadden gestolen, gedrogeerd en vermoord werd in 2017 in totaal ruim 55.000 keer gedeeld op Facebook. Het stond op dertien Nederlandse pulpnieuwssites en werd ontmaskerd door de Nieuwscheckers van de universiteit. De foto's bij het bericht bleken van andere websites te zijn gekopieerd, het verhaal was compleet verzonnen.

Commercieel
De onderzoekers vonden vooral commercieel gemotiveerde pulp. Ze kwamen geen Nederlandse tegenhanger tegen van de beruchte in Macedonië gefabriceerde websites die in 2016 Amerikaanse kiezers met valse verhalen bestookten.

Het hele onderzoek van Peter Burger, Soeradj Kanhai, Alexander Pleijter en Suzan Verberne is te lezen op het wetenschappelijke onlinetijdschrift Plos One.