Boeterente: banken nog steeds niet transparant over berekening

De Rabobank weigert pro forma aflosnota's te sturen naar klanten die hun hypotheek willen oversluiten naar een andere geldverstrekker. De online-hypotheekadviseur Ikbenfrits heeft acht Rabobank hypotheekdossiers waaruit dit blijkt.

Op een aflosnota staat je huidige hypotheekschuld en ook de eventuele boete die je moet betalen als je je hypotheek vervroegd aflost of oversluit. Je hebt twee soorten: de pro forma aflosnota (de officieuze) en de finale aflosnota, die je notaris aanvraagt. De boeterente die op de finale aflosnota staat, moet je vervolgens aan de bank betalen.

LEES MEER OVER BOETERENTE
Wat is boeterente?
Checklist boeterente: deze informatie hoort op je aflosnota te staan
Hypotheek oversluiten: 5 vragen
Hypotheek oversluiten: is het geregel de lagere rente waard?
Leidraad over boeterenteberekeningen van de AFM
Toezichthouder Autoriteit Financiële Markt (AFM) introduceerde in maart 2017 een leidraad hoe geldverstrekkers voortaan hun boeterenteberekening moeten maken. Banken mochten niet méér geld in rekening brengen dan het financieel nadeel dat ze zelf leden. In het verleden rekenden banken vaak in hun voordeel en niet van de klant. Daarom moesten huizenbezitters die te veel boeterente hadden betaald, gecompenseerd worden. In maart 2017 toonde Radar nogmaals dat consumenten tienduizenden euro's te hoge boeterentes afrekenden.

Nieuwe rekenmethode per 14 juli 2016
Helaas geldt deze nieuwe rekenmethode niet voor huizenbezitters die vóór 14 juli 2016 hun hypotheek oversloten of voortijdig hebben afgelost. De toezichthouder kan pas vanaf die datum handhaven, omdat toen de Europese hypotheekrichtlijn Mortgage Credit Directive (MCD) is ingegaan.

Ikbenfrits.nl startte in 2016 Oversluitclaim om op te komen voor consumenten die ook vóór die datum een te hoge oversluitboete betaalden. Sindsdien is er een hoop gebeurd. De Volksbank en ING besloten hun klanten vanaf 14 juli 2011 te compenseren.

Oversluitclaim: 4 rechtszaken
Oversluitclaim heeft nu nog vier rechtszaken lopen tegen verschillende banken. Ze willen afdwingen dat deze banken alle gedupeerden een fatsoenlijke vergoeding betalen. Een aantal zaken is al geschikt. De Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis hebben inmiddels een rechtszaak tegen Delta Lloyd aangespannen over de oversluitboetes.

Begin 2018 maakte Radar een rondgang langs ruim dertig hypotheekverstrekkers om te inventariseren hoeveel geld de banken moesten teruggeven aan hun klanten. Toen werd duidelijk dat consumenten miljoenen euro's te veel boeterente hebben betaald.

Onderzoek AFM: nog steeds niet altijd het correcte boeterentebedrag
In juni 2018 publiceerde de AFM een onderzoek naar boeterenteberekeningen. Hieruit bleek dat vijftien hypotheekaanbieders nog steeds niet in alle gevallen het correcte boeterentebedrag voor het vervroegd aflossen van de hypotheek in rekening brachten. De toezichthouder was teleurgesteld over de uitkomsten. In 32 van de 150 onderzochte hypotheekdossiers betaalden de consument een te hoge boeterente. En alle aanbieders konden de verstrekte informatie aan klanten verbeteren.

De AFM constateerde toen ook dat bij alle aanbieders belangrijke gegevens op de aflosnota ontbraken, waardoor de berekening niet transparant is. Consumenten kunnen hierdoor niet achterhalen waarop de berekening is gebaseerd en of die klopt. Gebruik deze checklist van de Consumentenbond: staat alle informatie op de aflosnota?

118 herberekeningen boeterente gecontroleerd
Ikbenfrits.nl onderzocht en controleerde 118 herberekeningen van boeterentes van 14 verschillende geldverstrekkers. En een groot aantal voldoet nog steeds niet aan de AFM-leidraad. Dit werd geconstateerd aan de hand van een checklist van 22 punten. Ondanks de waarschuwing van de AFM in 2018 hebben consumenten geen nieuwe herberekening of aanvullende informatie gekregen, waardoor het narekenen van een boeterente nog steeds onmogelijk is.

Michiel Lensink van Ikbenfrits.nl vindt de houding van banken onbegrijpelijk: 'Nou ja het gaat natuurlijk ook om een gevoel van rechtvaardigheid. De mensen betalen een heel hoog bedrag: het zijn geen honderden euro's, het zijn soms duizenden soms tienduizenden euro's. Het feit dat banken als de Rabobank vindt dat ze dat niet aan de regels hoeft te houden daar zijn mensen helemaal klaar mee. Dat banken keer op keer op keer de boel belazeren en mensen vertrouwden het niet meer. Vroeger kon je misschien zeggen als bank: het klopt, vertrouw maar die bedragen. Maar de banken hebben natuurlijk afgelopen jaren laten zien dat ze niet echt te vertrouwen zijn. Dus mensen zijn ook een stuk achterdochtig.'

Boeterente valt plots 2000 euro hoger uit
Yvonne Kingma kan nog steeds geen chocolade maken van haar boeterenteberekening. Ze sloot in 2016 haar hypotheek bij Syntrus Achmea over naar Aegon voor een lagere rente. Ze kreeg in augustus 2016 een boeterente te horen van 5631,16 euro. Toen twee maanden later de papierwinkel geregeld was en ze bij de notaris zat, bleek de boeterente ineens bijna 2000 euro hoger uit te vallen. Ze moest 7461,63 euro aftikken. Yvonne Kingma zegt: 'Het feit dat in twee maanden tijd het bedrag in een keer zo heel hoog kan worden, daar begrijp ik niets van. Ik begrijp er nog steeds niets van.'

In juni 2017 ontving ze een herberekening van Syntrus Achmea en ze kreeg een paar tientjes compensatie terug. 'Ze gaven wel aan dat ik 41 euro terugkreeg, daarmee geven ze al wel aan dat de berekening al niet helemaal juist is. Want anders zou je niet eens wat terug kunnen krijgen', zegt Yvonne. Maar met de aangeleverde gegevens is het zelfs voor een financieel adviseur niet mogelijk om de boeterente na te rekenen. Te veel relevante informatie ontbreekt.

Rabobank: 'Wij vertrekken de pro forma aflosnota niet'
Hans Knijff is klant bij de Rabobank en wil in 2018 zijn hypotheek oversluiten naar een andere bank voor een lagere rente. Maar de Rabobank weigert de wettelijk verplichte pro forma aflosnota aan hem te verstrekken. Ook niet als de klant of hypotheekadviseur hier expliciet omvraagt. Een Rabobank-medewerker schrijft in een mail aan een andere consument: 'U heeft mij gevraagd om een pro forma aflosnota, zoals gemeld verstrekken wij die niet. Wel kan ik u de boete meedelen die op de pro forma aflosnota zou komen te staan.'

Grootste hypotheekverstrekker - Rabobank - komt als slechtste uit de bus
Hans Knijff zegt: 'Je krijgt alleen maar een mail met het bedrag. Er zit geen enkele onderbouwing bij. En dan moet ik maar op vertrouwen dat dit klopt. Ik kan het absoluut niet controleren.' Daarnaast doet de Rabobank moeilijk en accepteert de bank zijn hypotheekadviseur niet: 'Ze zeggen: je bent klant bij ons en het beleid van de Rabo is dat wij dan alleen jouw adviseurs zijn. Ik zeg: ja, maar dank je de koekoek. Ik vraag jullie niet om advies. Ik heb een eigen adviseur en die wil met jullie zakendoen, die heb ik gemachtigd die is mijn juridische verlengstuk en jullie accepteren die niet. Die willen jullie niet die aflosnota geven. Dus ik heb zelf moeten bemiddelen tussen de bemiddelaar en de Rabobank om aan die aflosnota te komen. Dat vind ik vreemd.'

De gegevens die de Rabobank vervolgens verstrekt voldoen volgens Ikbenfrits.nl niet aan de AFM-regels. Ze zijn te summier om de boeterenteberekening na te rekenen. De Rabobank komt als slechtste uit de bus uit hun onderzoek. Michiel Lensink zegt: 'Wat opvalt is dat één bank, de Rabobank, de grootste hypotheekbank van Nederland, stelselmatig te weinig informatie geeft. Dat betekent: mensen die weg willen bij de Rabobank naar goedkopere banken, die krijgen een boete die niet na te rekenen is.'

Als de Rabobank al een berekening stuurt, ontbreken de volgende vijf punten:

Het product/label van de betreffende hypotheek / het betreffende leningdeel
De toegepaste loan to value bij het bepalen van de contractrente
Kortingen in de contractrente
De risicoklasse voor het bepalen van de vergelijkingsrente
Een rentetabel met historische rentestanden van de bank
Er zijn drie banken (ABN AMRO, ING en WestlandUtrecht) die zich volledig houden aan de leidraad van de AFM. Daarna volgt de middenmoot. Woonfonds en SNS Bank houden zich op drie punten niet aan de leidraad. En de Rabobank bungelt onderaan met vijf punten die ontbreken.

Michiel Lensink van Ikbenfrits.nl zegt: 'Het kan natuurlijk niet zo zijn dat we in Nederland wetten hebben waar de banken zich aan te houden hebben. Dat de AFM daar onderzoek naar doet en constateert dat de banken zich niet aan de regels houden en een jaar daarna de Rabobank nog steeds niet duidelijkheid geeft aan de klanten hoe de boete berekend wordt.'

Hans Knijff zegt: 'Dus je hebt het gevoel dat je niets te vertellen hebt. En dat is waar we het mee moeten doen. Maar als er fouten gemaakt worden, dan vind ik wel dat een AFM - die die regels stelt - ook moet handhaven. Dat hij moet controleren of daaraan voldaan wordt.'

'Boete voor de banken'
Yvonne Kingma vindt dat hypotheekverstrekkers alles heel erg op de lange baan schuiven en dat er niet duidelijk wordt ingegrepen. 'Als een bank een boete ervoor krijgt dan wordt het snel opgelost. Als je aan hun geld komt, dat is foute boel. Dan luisteren ze wel.'

De toezichthouder AFM zegt: 'Banken zijn wettelijk verplicht een aflosnota te sturen met daarop een duidelijke en transparante berekening van de aflosvergoeding. De AFM ontvangt graag signalen van consumenten als dit niet gebeurt. Dit kan via ons Meldpunt Financiële Markten.' Wij kunnen vervolgens een onderzoek starten en maatregelen nemen. De AFM houdt doorlopend toezicht op hypotheekaanbieders en beoordeelt onder meer of de informatieverstrekking aan klanten goed is.'

Reactie Rabobank: 'Bij een klein aantal klanten misgegaan'
De Rabobank laat in een reactie weten:

'Uiteraard wil Rabobank transparant zijn over de dienstverlening naar onze klanten. Daar hoort ook bij dat wij klanten een pro-forma aflosnota verstrekken op het moment dat dat gewenst is. Helaas blijkt nu dat het verstrekken van de nota bij een klein aantal klanten niet goed is gegaan. Dat is niet zoals het hoort. Het meesturen van een berekening was tot voor kort nog geen vast onderdeel van hoe wij onze klanten informeren. Dat heeft Ikbenfrits dus terecht geconstateerd. We hadden dit zelf ook op het vizier.' Lees de volledige reactie van de Rabobank.

Rente met 0,4 procent gedaald
Syntrus Achmea laat in een reactie weten dat tussen augustus 2016 en oktober 2016 de hypotheekrente op met name de langere rentevaste perioden met maximaal 0,4 procent is gedaald. 'De vergelijkingsrente daalt dan mee, waardoor de boete hoger wordt. Het effect van een rentedaling is sterker als de rente nog lang vaststaat.'

Boeterenteberekening alleen op verzoek
'Syntrus Achmea stelt alleen op verzoek van de klant of de adviseur van de klant een berekening op. Dit kan een opgave zijn van de boete, waarbij de klant dan tevens een nieuw aanbod krijgt om de rente vast te zetten (zogenaamde renteafkoop). De vergelijkingsrente staat in deze brief. De klant hoeft hier geen gebruik van te maken maar kan ook oversluiten. De notaris vraagt dan de aflosnota op', schrijft Erik van der Struijs in zijn reactie. Syntrus Achmea geeft geen advies. De ingeschakelde adviseur moet de klant wijzen op de gedaalde vergelijkingsrente. Als oversluiten geen financieel voordeel oplevert voor de klant, mag de adviseur geen advies geven om de hypotheek over te sluiten, voegt Syntrus Achmea er nog aan toe.