ChatGPT en Bard kunnen geen aanspraak maken op auteursrecht

De discussie of AI-systemen aanspraak kunnen maken op het auteursrecht bescherming woedt al even door. Het antwoord is voorlopig 'nee'.
Auteursrecht en AI: het blijft op meerdere vlakken een pittige discussie. Niemand lijkt het er over eens te geraken of AI-systemen ook recht hebben om ‘hun werk’ auteursrechtelijk te laten beschermen. Sommige rechters vinden het maar logisch dat zoiets kan, terwijl andere rechters het ronduit absurd vinden om AI die bescherming te geven. Een federale rechter van het U.S. Copyright Office besliste afgelopen vrijdag dat AI-technologieën geen aanspraak kunnen maken op auteursrechtelijke bescherming.

Niet iedereen is het daar mee eens. Stephen Taler, CEO van Imagination Engines, is van mening dat AI-gegenereerde werken die bescherming wel verdienen. In een rechtszaak haalt hij aan dat AI “als een auteur bekeken moet worden”. Werken die door artificiële intelligentie gegenereerd worden zouden volgens de man dus wel beschermd moeten kunnen worden.

“Nooit eerder het geval”
Rechter Beryl Howell tekent in haar uitspraak op dat die auteursrechtelijke bescherming nooit eerder op zo’n manier toegepast werd. Nieuwe technologieën die zonder menselijke instructies een boek schrijven of een muziekstuk componeren vallen dus simpelweg niet onder de wetgeving voor auteursrecht, aldus de rechter.

Met de uitspraak lijkt stilaan meer zekerheid te komen over wat er precies kan en wat niet. Enkele maanden geleden publiceerde het U.S. Copyright Office zelf namelijk een aantal richtlijnen over auteursrecht en AI. Daarin staat dat de commissie “ervoor open staat” om AI-gegenereerd werk ook auteursrechtelijk te beschermen. De manier waarop een stuk tot stand kwam is dan wel belangrijk: is er een tussenkomst van de mens? Dan maakt het stuk nog kans om beschermd te worden.

Ook bij de Grammy Awards werd een soortgelijke beslissing genomen. Daar kunnen nu ook prijzen gewonnen worden met AI. Daarbij is het wel belangrijk dat de performance van de AI zelf niet meetelt. Schrijft een AI-systeem een volledig nummer? Dan zal de artiest alleen nog een Grammy kunnen kijken omwille van zijn of haar zangkunsten. Omgekeerd geldt hetzelfde: indien AI de zang verzorgt, zal het nummer geen nominaties in de categorie ‘zang’ krijgen. De categorie ‘songwriting’ is nog wel een mogelijkheid, op voorwaarde dat het nummer dan door eens mens geschreven werd.

Plagiaat, maar dan per ongeluk
Daarmee is de zaak niet helemaal rond. Taalmodellen als ChatGPT, Bing en Bard werden namelijk getraind op heel wat materiaal. Soms is dat materiaal publiekelijk toegankelijk en vrij te gebruiken, maar in sommige gevallen berust er wel auteursrecht op de teksten die de modellen bestuderen. ChatGPT en andere systemen gebruiken heel wat trainingsmateriaal en een ingewikkeld algoritme om op statistische wijze antwoord te geven op al je vragen. De bots berekenen dus als het ware welke woorden het meeste kans hebben om als volgende in de zin te komen.

Op basis daarvan krijg je mooi aaneengeschakelde zinnen. Het risico blijft wel dat zo’n AI-systeem alsnog plagiaat pleegt door data uit het trainingsmateriaal over te nemen. Met andere woorden: met ChatGPT ben je nooit zeker.