KVK-gegevens blijven openbaar, maar afschermen moet makkelijker worden

Bij bedreigingen van (bekende) Nederlanders worden online regelmatig adressen gedeeld. Het overkwam schrijver Marcel van Roosmalen recent, nadat hij een satirische column had voorgelezen over Forum voor Democratie. "Bedankt voor het faciliteren, Kamer van Koophandel", schreef hij op Twitter, nadat hij in de post een NSB-vlag ontving. De openbare adresgegevens van zzp'ers blijven hierbij een probleem, dat voorlopig slechts deels wordt opgelost.

Het publiceren van iemands adres met als bedoeling te intimideren of te bedreigen, heet doxing. Dat is geen nieuw fenomeen. De afgelopen maanden kregen bijvoorbeeld ook ministers Hugo de Jonge en Sigrid Kaag bedreigingen en demonstranten aan de deur. Ook journalisten en columnisten, die vaak als zzp'ers werken, zijn regelmatig de dupe.

De adressen zijn vrij simpel te achterhalen via het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK) of het Kadaster. Daarover is al vaker discussie geweest, want de privacy en veiligheid van ondernemers zouden in het geding komen.

"Doxing is een reëel probleem", erkent woordvoerder Femmy Barends van het ministerie van Economische Zaken, waar de KVK onder valt. "Het is onacceptabel om iemand te bedreigen door persoonlijke gegevens te delen. Vindbaarheid van de informatie kan nooit het excuus zijn om dit straffeloos te laten gaan. Daarom is het goed dat er nu een wetsvoorstel bij de Raad van State ligt." Dat wetsvoorstel moet doxing strafbaar maken.

'Gegevens afschermen na een bedreiging is te laat'
De Nederlandse toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is eveneens voor het strafbaar stellen van doxing, al is de organisatie het niet helemaal eens met het ministerie. "Wij vinden dat je ook moet letten op de bron waar de gegevens vandaan komen", zegt AP-woordvoerder Quinten Snijders.

"Als gegevens worden afgeschermd ná een bedreiging, ben je te laat", zegt hij. "Wij zien geen noodzaak om gegevens in de registers openbaar te maken, dus wij adviseren de overheid om het om te draaien. Zet de gegevens standaard achter een slot en laat er alleen mensen bij die daar een goede reden voor hebben, zoals advocaten of deurwaarders."

Overigens zien de AP en het ministerie allebei de noodzaak van het bestaansrecht van het Handelsregister. Het register is bedoeld om erachter te komen met wie je zaken doet. Het idee is dat alle gegevens in het Handelsregister kloppen en dat mensen gegevens kunnen opvragen om bijvoorbeeld te kunnen bepalen of een bedrijf betrouwbaar is.

Maar veel ondernemers maken zich druk om hun privacy, zegt de AP. "De regels zijn honderd jaar geleden opgesteld en passen niet bij het digitale tijdperk."

Woonadressen afschermen niet genoeg voor thuiskantoren
Sinds dit jaar zijn er al de nodige veranderingen doorgevoerd. Zo zijn alleen nog zakelijke adressen van ondernemers openbaar. Maar daarmee is niet alles opgelost, omdat veel zzp'ers hun kantoor aan huis hebben. Het zakelijke adres is dan hetzelfde als het woonadres.

Daarom is er nog een regeling in de maak, die het mogelijk maakt om een bezoekadres op verzoek af te kunnen schermen, zegt KVK-woordvoerder Ron Sinnige. Er moet dan wel sprake zijn van een (waarschijnlijke) dreiging. "Vooruitlopend daarop kan iedereen die bedreigd wordt of zich daar zorgen over maakt contact opnemen met de KVK", zegt hij. "Samen met de ondernemer wordt dan naar de mogelijkheden gekeken. De KVK gaat hier coulant mee om."

De opties zijn bijvoorbeeld het afschermen van het bezoekadres of het instellen van een bezoekadres ergens anders. Dat kan een ruimte in een gedeeld kantoor zijn of het adres van een opdrachtgever. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) zei eerder dat leden zich kunnen inschrijven op het vestigingsadres van de NVJ.

Ministerie bekijkt andere mogelijkheden
Het standaard afschermen van gegevens, zoals de AP graag zou zien, ligt niet in de lijn der verwachting. "Dat lost het probleem niet op", zegt Barends van het ministerie van Economische Zaken. "Woonadressen zijn ook op andere manieren te vinden, doordat je naam op allerlei adressenlijsten staat."

Een definitieve oplossing is er nog niet. "Enerzijds zijn privacy en veiligheid van belang, anderzijds geldt dat ook voor de functie die Handelsregistergegevens hebben voor het algemeen belang", zegt Barends. "De balans moet goed zijn, zodat we niet over een paar jaar tot de conclusie komen dat het een wildgroei aan brievenbusfirma's of onvindbare bedrijven oplevert."