Zorgen over tienduizenden satellieten van SpaceX: 'Men heeft het onderschat'

NASA heeft recent zorgen uitgesproken over Starlink, het satellietnetwerk van SpaceX. Tienduizenden satellieten moeten de aarde van internet voorzien, maar kunnen ook een gevaar vormen voor ruimtemissies. Er zijn meer afspraken nodig voor het volgen van satellieten, maar de vraag is of die er snel genoeg komen.

Ruimtebedrijf SpaceX wil de komende jaren tienduizenden satellieten in een baan rond de aarde brengen. Ook andere bedrijven hebben plannen voor een satellietnetwerk waarmee internet kan worden aangeboden op aarde.

Op dit moment zweven er bijna tweeduizend satellieten van SpaceX in een lage baan rond de aarde. Het bedrijf mag 12.000 satellieten lanceren en heeft goedkeuring gevraagd om er nog eens 30.000 in een baan rond de aarde te brengen. Dat kan behoorlijk druk en gevaarlijk worden, vreest NASA.

Satellietdeskundige Marco Langbroek noemt de angst voor een belangrijk deel terecht. "Er is meer ruimte tussen de satellieten dan je denkt, maar ze bewegen op grote snelheid en gaan soms behoorlijk dicht langs elkaar", zegt hij. "Het grote probleem is dat er op korte termijn veel nieuwe ruimteobjecten worden toegevoegd, maar dat er niet voldoende capaciteit is om ze allemaal te volgen. Als het aantal satellieten de komende jaren verviervoudigt krijg je echt een probleem."

Ook Agentschap Telecom deelt die zorgen. "De kans neemt toe dat satellieten op elkaar botsen", zegt een woordvoerder. "Dat kan op aarde problemen opleveren. Een beschadigde Starlink-satelliet kan resulteren in een verstoring van het gebruik van de breedbanddienst. En uitval van een weersatelliet kan leiden tot mindere informatievoorziening."

Rolf Densing, director of operations van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, waarschuwt tegenover NU.nl dat botsingen echt vermeden moeten worden. "Ze kunnen een lawine-effect veroorzaken. Het puin van de ene botsing kan weer andere botsingen veroorzaken."

Satellieten kwamen sneller dan gedacht
Dat ruimteorganisaties als NASA en ESA onlangs pas hun zorgen uitten, lijkt aan de late kant. Zeker omdat de plannen voor satellietnetwerken voor ruimte-internet niet nieuw zijn. Densing zegt niet precies te weten hoe het komt dat die bezorgdheid nu pas uitgesproken wordt. "Misschien geloofde men niet dat de ontwikkelingen zo snel zouden gaan."

Ook satellietdeskundige Langbroek denkt dat organisaties hebben onderschat hoe snel SpaceX werkt. "Het bedrijf heeft regelmatig plannen gepresenteerd waarvan iedereen dacht: dat zal zo'n vaart niet lopen. Maar het is een heel innovatief bedrijf dat in korte tijd bijzondere dingen op poten kan zetten. Ik denk dat iedereen nu wel wakker is geschud."

'Elon Musk bepaalt de regels'
Ondanks de kritiek blijft SpaceX in rap tempo nieuwe satellieten lanceren. De directeur van ESA, Josef Aschbacher, riep enkele maanden geleden nog op tot meer regulering op het gebied van commerciële ruimtevaart. "Elon Musk bepaalt feitelijk de regels. De rest van de wereld reageert niet snel genoeg."

Agentschap Telecom kan zich deels in die uitspraak vinden, maar voegt een nuance toe door te zeggen dat landen goedkeuring moeten geven voor toegang en gebruik van de ruimte. "Het lijkt alsof SpaceX de regels bepaalt, want van alle satellieten die in de lage baan rond de aarde zweven, is de helft van SpaceX. Maar het bedrijf heeft goedkeuring gekregen van de Amerikaanse overheid. Daarvoor moet alles in lijn zijn met ruimtevaartverdragen van de Verenigde Naties en de Internationale Telecommunicatie Unie."

Waar hangen de satellieten en waar is het puin?
Om het satellietverkeer in de ruimte veiliger te maken, moet er in elk geval een betere data-uitwisseling komen tussen eigenaren van de satellieten. Een systeem dat duidelijk in kaart brengt waar satellieten zich ten opzichte van elkaar en van ruimtepuin bevinden, zou ongelukken moeten voorkomen. "Nu gaat dat nog heel simplistisch", zegt Langbroek. "De ene operator belt naar de andere en zegt: 'Mijn satelliet gaat richting jouw satelliet, wie van ons wijkt uit?.'"

In Europa wordt door verschillende partijen gewerkt aan betere detectiesystemen, schrijft Agentschap Telecom. "Zo wordt er in EU-verband momenteel gewerkt aan een zogeheten EU Space Surveillance and Tracking Partnership, dat door het bundelen van grondgebonden sensoren een goed beeld kan krijgen van ruimteobjecten."

Densing onderschrijft dat het volgen van ruimteobjecten heel belangrijk is. "Daarnaast moeten er wereldwijd betere afspraken worden gemaakt om te zorgen dat de lage baan om de aarde niet overbevolkt raakt met satellieten."