Slachtoffer worden van datingfraude: 'Als liefde verblindt, gaan alarmbellen niet af'

In de populaire Netflix-documentaire The Tinder Swindler vertellen vrouwen hoe ze maandenlang werden ingepalmd door een oplichter, die hen daarna tienduizenden euro's aftroggelde. Slachtoffers van datingfraude wordt weleens verweten dat het hun eigen schuld is. Maar oplichters gaan zo gewiekst te werk, dat iedereen er vatbaar voor kan zijn.

The Tinder Swindler laat met een extreme versie van datingfraude zien hoe een oplichter zijn slachtoffers om zijn vinger windt. Nadat het eerste contact op Tinder is gelegd, overlaadt de oplichter, die zichzelf Simon Leviev noemt, de vrouwen met luxe: chique diners, dure vakanties en grote bossen rozen. Dat kan hij naar eigen zeggen betalen omdat hij de zoon is van een diamantenmagnaat.

In werkelijkheid wordt alles betaald door zijn vorige slachtoffer. Zijn truc is steeds hetzelfde: hij palmt vrouwen in, zegt daarna dat hij groot gevaar loopt en dat hij zijn creditcard vanwege zijn veiligheid niet kan gebruiken. Vervolgens doet hij een beroep op het geld van de vrouwen, die betalen met het idee dat ze het later terug zullen krijgen. Uiteraard komt dat moment er nooit en zit Leviev alweer met zijn nieuwe prooi aan een tafel met kaviaar en champagne.

Maar datingfraude komt ook in minder extreme mate voor. "Er zitten vaak professionele criminelen achter die zeer geraffineerd te werk gaan", zegt Dana Weistra van Slachtofferhulp Nederland. Elk slachtoffer is vaak een project waaraan criminelen soms maanden werken. "Er wordt een band gesmeed, een liefdesrelatie ontwikkeld. En op het moment dat mensen verblind zijn door liefde, gaan de alarmbellen niet altijd af."

Als je iets krijgt, wil je ook iets teruggeven
Gedragspsycholoog Saskia Geraerts zegt dat mensen die iets krijgen, vaak ook iets willen teruggeven. In het geval van The Tinder Swindler is dat duidelijk: de oplichter betaalt eerst veel cadeaus en diners, zodat de vrouw bijna niet meer kan weigeren als hij zegt hulp nodig te hebben. "Het is een oude truc", zegt Geraerts. "Als een ober de rekening brengt en snel daarna nog meer pepermuntjes weglegt, stijgt de fooi vaak."

Slachtoffers van datingfraude krijgen veel te maken met victim blaming, omdat veel mensen hen benaderen vanuit de vraag hoe zij daar ooit in konden trappen zonder de signalen te hebben gezien. Weistra begrijpt die reactie wel. "Je gaat ervan uit dat de wereld klopt en rechtvaardig is. Dus als iemand iets heel ingrijpends en naars is overkomen, dan zoek je daarvoor een verklaring en leg je de schuld bij het slachtoffer, zodat jouw wereldbeeld blijft kloppen."

Mensen denken vaak oprecht dat het hen niet kan overkomen, zegt Geraerts. "Zoals een IT-specialist kan denken: ik word geen slachtoffer van een phishingaanval." Toch blijkt het in de praktijk soms anders, vooral als de ander er druk achter zet. "Iemand heeft snel geld nodig of is in gevaar, dan komt het besef van oplichting vaak pas later."