'DNB had eerder en krachtiger kunnen ingrijpen bij Conservatrix'

Eerder en krachtiger ingrijpen door De Nederlandsche Bank (DNB) had mogelijk voor een andere wending kunnen zorgen dan het faillissement van levensverzekeraar Conservatrix. Dat schrijft de evaluatiecommissie die in opdracht van minister Hoekstra (Financiën) onderzoek deed naar het faillissement. In eerste instantie zouden ze 40 procent kwijtraken.

Conservatrix ging vorig jaar failliet. De 71.000 polishouders voelen zich in de steek gelaten. Ze zijn nog steeds in afwachting wat er overblijft van hun ingelegde geld. Vorige maand werd bekend dat ze te maken krijgen met een korting van 20 procent. In eerste instantie zouden ze 40 procent kwijtraken.

Rapport Evaluatiecommissie Conservatrix
Er ontstond na het faillissement kritiek op DNB of zij wel voldoende toezicht hielden op de levensverzekeraar. Daarop stelde minister Hoekstra de Evaluatiecommissie Conservatrix in (bestaande uit Pauline van der Meer en Roelof Konterman). De onderzoekers schrijven in hun rapport dat zowel DNB als de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onderzoek hebben gedaan naar de houdbaarheid van de hoge garanties voor polishouders.

Eerder en krachtiger ingrijpen
Achteraf gezien was het beter geweest om eerder en krachtiger in te grijpen in de bestuursstructuur van de levensverzekeraar. De toenmalige Raad van Commissarissen was niet opgewassen tegen de beide eigenaren (de gebroeders Henny) en intern was er te weinig effectief en onafhankelijk onderzoek. Er was zelfs één commissaris te weinig.

Korting op polissen onbespreekbaar
De toenmalige directie van Conservatrix wilde niet meewerken. Hierdoor ging er veel tijd en en energie verloren 'over de juistheid en volledigheid van financiële informatie' en leidden tot juridische procedures. In 2014 werd door DNB een 'stille' curator aangesteld.

In 2015 deed de Amerikaanse zakenman Greg Lindberg een eerste poging om Conservatrix over te nemen. Dat ging niet door. In 2016 startte DNB de voorbereidingen voor een gedwongen overdracht. Voor DNB was een korting op de polissen onbespreekbaar.

'Gevoelige onvolkomenheden'
In 2017 meldt Greg Lindberg zich opnieuw. Hij ziet af van een korting voor de polishouders en daardoor komt de overdracht in een stroomversnelling. Er komt een nieuwe eigendomsstructuur met een ingewikkelde herverzekeringsconstructie, waardoor DNB lastig kan ingrijpen. Zo kan DNB de nieuwe eigenaar niet houden aan eerder gemaakte afspraken, zoals geld bij te storten als de solvabiliteit in gevaar komt.

De verzekeraar was gevestigd in Nederland, maar het geld van de polishouders zat in een ander bedrijf op Barbados. De evaluatiecommissie noemt dit 'gevoelige onvolkomenheden' en op deze manier ontbrak een vorm van zekerheidsstelling.

Te weinig onderzoek naar betrouwbaarheid
Daarnaast is er te weinig onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid van de nieuwe eigenaar. Er was argwaan, maar DNB rondde het onderzoek naar Greg Lindberg niet af. DNB vertrouwde teveel op de informatie van de Amerikaanse toezichthouder en kwam op basis daarvan tot een positief oordeel over de betrouwbaarheid van Lindberg.

Volgens de onderzoekers zijn er twee belangrijke lessen: 'Ten eerste kan men niet zonder meer afgaan op het oordeel van een lokale buitenlandse toezichthouder die geneigd kan zijn primair voor het belang van de eigen polishouders ter plaatse op te komen. Dit kan in het bijzonder het geval zijn als de desbetreffende toezichthouder afhankelijk is van de steun van zijn politieke partij en door verkiezing zijn mandaat verwerft. Bij vermoedens van de onbetrouwbaarheid van bij financiële ondernemingen leidende personen geldt dat niet kan worden volstaan met een algemene kijk op wat niet abnormaal zou zijn.'

Andere oplossingen
Ook zou DNB te veel gekeken hebben naar een oplossing voor polishouders, waarbij zij niet gekort zouden worden. Hierdoor is er te weinig oog geweest voor andere oplossingen. Een van die oplossingen zou zijn om terug te vallen op de opvangregeling voor verzekeraars die tot 2019 bestond. Dit was een financieel vangnet: mocht een levensverzekeraar failliet gaan dan sprongen de andere verzekeraars bij tot een maximumbedrag van 139 miljoen euro. Deze regeling werd in 2019 door de overheid afgeschaft, omdat die in strijd zou zijn met Europese regels op het gebied van geoorloofde staatssteun.

Voortzetten verzekeringsportefeuille
DNB was in de veronderstelling 'dat de publieke toezichthouder voortvarend toezicht houdt, zodat deze meestal wel zal kunnen ingrijpen vóórdat sprake is van een financieel uitzichtloze situatie'. En het streven van DNB was gericht op het voortzetten van de verzekeringsportefeuille en niet op een faillissement.

Beschermd bij een faillissement
'De Evaluatiecommissie heeft niet onderzocht hoe vaak toepassing van de opvangregeling is overwogen. Ten aanzien van Conservatrix is in ieder geval door De Nederlandsche Bank en de betrokken vertrouwenscommissie stilgestaan bij de vraag of de opvangregeling zou kunnen worden ingezet.' De Evaluatiecommissie noemt het ongelukkig dat de opvangregeling nog zo lang actief was, terwijl het sinds 2013 gezien werd als ongeoorloofde staatssteun. Deze wettelijke regeling gaf polishouders (onterecht) de verwachting dat ze beschermd waren bij een mogelijk faillissement.

Nader onderzoek naar verzekeringsgarantiestelsel
De onderzoekers schrijven dat ze een nader onderzoek willen 'naar de wenselijkheid van een verzekeringsgarantiestelsel', om polishouders financieel beter te beschermen als een verzekeraar kopje onder dreigt te gaan.

Rol ministerie van Financiën beperkt
De rol van het ministerie van Financiën in het dossier Conservatrix is beperkt, schrijven de onderzoekers. Op twee punten was die rol van groot belang. Ten eerste bij het indienen van het verzoek tot goedkeuring van het overdrachtsplan in 2017. De evaluatiecommissie schrijft: 'dat de informatie-uitwisseling aanvankelijk traag op gang kwam.' Het tweede moment is in 2020 toen Conservatrix het ministerie om financiële steun vroeg en die werd afgewezen.

Zeven aanbevelingen
De evaluatiecommissie komt met zeven aanbevelingen hoe procedures van DNB en de huidige wetgeving kan worden verbeterd. DNB heeft de minister van Financiën toegezegd dat ze in februari laten weten wat ze gaan doen met de aanbevelingen. De minister wil in maart 2022 de Tweede Kamer hierover informeren.

'De slager die zijn eigen vlees keurt'
Dirk Jongmans, voorzitter van Stichting Polishouders Conservatrix, is ontevreden met de conclusies: 'Met verbazing hebben wij het rapport van de evaluatiecommissie gelezen. Wat ons daarin vooral opvalt zijn alle lovende woorden aan het adres van DNB. Dit is precies waar de Stichting bang voor was. Zoals we eerder schreven is het “de slager die zijn eigen vlees keurt”. De puinhopen zijn enorm, polishouders worden grof gekort, maar het toezicht was volgens de evaluatiecommissie prima? De Stichting voelt zich absoluut niet gesteund door dit rapport. Polishouders staan nog verder in de kou in deze toch al uitzichtloze situatie. Op wie anders dan op hun overheid kunnen zij dan vertrouwen?'