Kabinet kondigt verbod op nepreviews aan, maar wie gaat ze controleren?

Het demissionaire kabinet diende woensdagavond een wetsvoorstel in om het plaatsen en laten plaatsen van nepreviews aan banden te leggen. Wat houdt het voorstel in en wie gaat de beoordelingen op echtheid controleren? Vier vragen en antwoorden.

1. Wat staat in het wetsvoorstel?
In het wetsvoorstel voor modernisering van consumentenbescherming staat dat websites recensies moeten controleren op echtheid voordat deze mogen worden geplaatst. Ook wil het kabinet specifiek het tegen betaling laten plaatsen van valse consumentenbeoordelingen verbieden.

De regels zijn gebaseerd op Europese richtlijnen, benadrukt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. "Het is aan de lidstaten zelf om te bekijken hoe ze dit willen invullen. Maar omdat we veel aankopen grensoverschrijdend doen, is het wel prettig als je overal dezelfde regels hebt."

2. Wie gaat dit controleren?
Die verantwoordelijkheid ligt bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). "Eigenlijk is het plaatsen van nepreviews nu ook al verboden, omdat dit valt onder het misleiden van consumenten", legt een woordvoerder uit. "Als het voorstel wordt goedgekeurd, komen er specifieke regels op het gebied van nepreviews. Nu zijn er alleen algemene regels."

De ACM is ook nu al verantwoordelijk voor de handhaving. De toezichthouder zegt onder meer de markt en klachten van consumenten in de gaten te houden. "Maar we moeten onze krachten verdelen over een heel groot werkterrein." De woordvoerder kan nog niet zeggen of het huidige beleid wordt aangepast als het wetsvoorstel wordt goedgekeurd.

Nederlandse bedrijven die de regels overtreden, kunnen ook nu een boete krijgen. Als de nieuwe regels worden ingevoerd, wordt het voor de ACM makkelijker om met andere Europese toezichthouders samen te werken als een bedrijf in meerdere lidstaten de regels overtreedt.

Als een bedrijf niets met een waarschuwing doet, kunnen de toezichthouders in een of meerdere lidstaten een boete opleggen. Die bedraagt minimaal 4 procent van de omzet van dat bedrijf in het betreffende land.

3. Wat voor maatregelen kunnen websites nemen om nepreviews tegen te gaan?
Volgens de Consumentenbond kunnen websites een aantal maatregelen nemen om nepreviews te weren. Zo kunnen bedrijven ervoor kiezen alleen recensies van echte klanten toe te laten, bijvoorbeeld door alleen hen de kans te geven te reageren via een link in een e-mail.

"De meeste bedrijven maken al gebruik van zo'n systeem", zegt Marlene ten Ham, directeur van Thuiswinkel.org. Volgens haar is het niet zo dat de nieuwe regels tot veel extra werk voor webwinkels leiden. Bovendien is het met zo'n systeem ook makkelijker om nepreviews te herkennen, benadrukt ze.

Een andere optie is volgens de Consumentenbond om alle recensies handmatig te controleren, al is dat voor grote bedrijven waarschijnlijk te veel werk. Ook het controleren van IP-adressen behoort tot de mogelijkheden. Als er veel recensies van hetzelfde IP-adres komen, kan dat duiden op malafide praktijken.

4. Is het plan al definitief?
Nog niet. Het wetsvoorstel is woensdagavond door demissionair minister Stef Blok (Economische Zaken en Klimaat) en mede namens demissionair minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) naar de Tweede Kamer gestuurd. Eerst moet de Tweede Kamer het voorstel beoordelen, waarna de Eerste Kamer hetzelfde moet doen. Op welke termijn dat zal gebeuren, is nog niet bekend. Als het voorstel wordt goedgekeurd, is het de bedoeling dat de regels per mei 2022 ingaan.