Waarom juist kinderen zo interessant zijn voor sociale media

Sociale media lijken op een steeds jonger publiek te mikken. Waarom is dat? En zouden er meer speciale socialemedia-apps voor kinderen moeten komen?

Uit onderzoek van Instagram zelf, dat is ingezien door The Wall Street Journal, bleek onlangs dat het platform een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van tieners. Kort daarna kondigde Facebook aan dat het voorlopig niet verdergaat met het ontwikkelen van een Instagram-versie voor kinderen onder de dertien jaar.

Maar waarom zijn juist kinderen zo interessant voor sociale media? Dat heeft alles te maken met adverteerders. Die zijn op zoek naar een jonge doelgroep en die vinden ze op sociale media, legt universitair hoofddocent communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam Eva van Reijmersdal uit. Zij doet onderzoek naar de effecten van gesponsorde content op kinderen en volwassenen.

Invloed op wat ouders kopen
Dat kinderen niet veel geld hebben, is volgens haar niet heel belangrijk voor adverteerders. "Ook kinderen kopen producten, zoals speelgoed of snoep. Daarnaast vragen ze hun ouders om producten. Uit onderzoek blijkt bovendien dat kinderen invloed hebben op welke auto hun ouders kopen en welke vakanties worden geboekt."

Ten derde is het voor adverteerders van belang om loyaliteit naar een merk zo vroeg mogelijk te stimuleren, zegt Van Reijmersdal. "Als kinderen op jonge leeftijd een bepaald merk tandpasta gebruiken, is de kans groot dat ze dit later als volwassene ook blijven gebruiken."

Volgens de hoofddocent zeggen adverteerders vaak dat ze zich helemaal niet richten op hele jonge kinderen, maar dat klopt niet altijd. "Sommige jonge kinderen zitten op sociale media via een account van hun ouders. Of ze maken zelf een account aan door een valse leeftijd op te geven."

Niet altijd duidelijk dat het om reclame gaat
Bovendien hebben kinderen niet altijd door dat het reclame is waardoor ze onbewust worden beïnvloed, zegt Remco Pijpers. Hij is strategisch adviseur digitale geletterdheid bij stichting Kennisnet en expert op het gebied van jeugd en digitale media.

"Je kunt kinderen vertellen hoe reclame werkt, maar voor jonge kinderen is dat lastig om te begrijpen. Dat begrip groeit naarmate ze ouder worden, vooral als dat ze wordt geleerd. Maar dat wil niet zeggen dat ze ernaar handelen."

Dat komt volgens hem ook doordat adverteren vaak op een subtiele manier gebeurt. "Adverteerders zeggen niet: dit is een advertentie met commerciële bedoelingen. Vaker gaat het om onbewuste beïnvloeding, bijvoorbeeld een influencer die een product aanprijst. Gelukkig komen er steeds meer regels die kinderen beschermen. YouTubers worden bijvoorbeeld steeds meer gedwongen om open kaart te spelen over gesponsorde producten."

Moeten kinderen dan maar helemaal worden verbannen van sociale media? Dat is onmogelijk, zegt Pijpers. "Bovendien zitten er ook een heleboel positieve kanten aan, bijvoorbeeld dat kinderen makkelijker met elkaar in contact komen en er plezier aan beleven. Bedrijven, scholen, ouders en kinderen dragen samen de verantwoordelijkheid om op een veilige manier gebruik te maken van sociale media."

Speciale socialemedia-apps voor kinderen
Ook de Consumentenbond zegt niet tegen sociale media voor kinderen te zijn. "Maar wat wij wel vinden, is dat sociale media niet moeten proberen minderjarigen te trekken. Gepersonaliseerde reclame is wat ons betreft uit den boze", zegt woordvoerder Gerard Spierenburg.

Hij staat niet positief of negatief tegenover een speciale socialemedia-app voor kinderen. "Dat hoeft niet verkeerd te zijn, maar een bedrijf als Facebook heeft niet bepaald een goede naam als het gaat om privacy. Maar als een bedrijf zo'n app op een veilige manier kan ontwikkelen, is dat een goed idee."