Privacy: meegluren met jouw camera, kan dat eigenlijk?

Privacy: meegluren met jouw camera, zo voorkom je het
Zing jij graag keihard mee met Marco Borsato voor de spiegel? Of Facebook je het liefst op het toilet? Dan schrik je vast wanneer je hoort dat anderen kunnen meekijken met de camera van je laptop of smartphone. Het kán, maar met wat simpele voorzorgsmaatregelen overkomt jou niets. Wanneer kunnen gluurders precies meekijken met je camera? En belangrijker: wat kun je eraan doen om dit te voorkomen?

Kunnen pottenkijkers echt meekijken met je camera?
Vervelend maar waar: als de beveiliging van je laptop of telefoon te wensen overlaat en je niet goed oplet, dan kunnen mensen met verkeerde bedoelingen meekijken en -luisteren met je camera en microfoon. Als je webcam wordt gehackt, heet dit ‘camfecting’.

Vaak komt het gelukkig niet voor. Internetbeveiligingsbedrijf Kaspersky geeft in een blogpost wat voorbeelden van grotere webcamhacks. En een paar jaar geleden verscheen er een livestream op YouTube met honderden gehackte webcams bij mensen thuis.

We worden hier steeds kwetsbaarder voor omdat we meer en meer apparaten hebben met camera’s die met het internet zijn verbonden. Denk naast smartphones, tablets en laptops ook aan beveiligingscamera’s, slimme deurbellen, drones en speelgoedhondjes die je volgen.

Waarom gluren criminelen mee?
De belangrijkste reden ligt voor de hand: geld. Bijvoorbeeld door pikante foto’s of video’s van een slachtoffer te verzamelen en hem of haar daar vervolgens mee af te persen door te dreigen ze openbaar te maken. Ook kan worden geprobeerd om bedrijfsgeheimen te stelen, zeker nu we sinds de coronacrisis veel meer zijn gaan videobellen. In een enkel geval gaat het om seksuele motieven, zo is er ooit beeldmateriaal opgedoken dat afkomstig was van de gehackte webcam van de winnaar van een Amerikaanse missverkiezing.

Er brandt toch een lampje als de camera aanstaat?
Bij je laptop inderdaad wel, maar hackers kunnen dit lampje uitschakelen zodat je niet door hebt dat je wordt begluurd. Bij MacBooks is dit overigens lastiger omdat deze functie diep in de hardware verscholen zit, al is het onderzoekers ook gelukt om dit op oudere MacBooks te doen.

Zo gluren ongure types mee
Wanneer kunnen mensen meekijken met je camera of meeluisteren met je microfoon? Dat kan 1. als er een beveiligingslek zit in de software en 2. als er malware (=kwaadaardige software) of spionagesoftware op je laptop of telefoon is geïnstalleerd.

Beveiligingslek
Soms zit er een beveiligingslek in het besturingssysteem, een computerprogramma of een app. Via zo’n gat kunnen hackers binnenkomen op je apparaat en vervolgens de camera of microfoon aanzetten. Bij iPhones en MacBooks komt dit overigens minder vaak voor dan bij Android-apparaten en Windows-laptops.

Tips om je privacy te beschermen:

Meestal worden dit soort gaten door de softwaremakers gedicht via software-updates. Daarom is het belangrijk om updates van het besturingssysteem, programma’s en apps altijd meteen te downloaden.
Installeer niet te veel apps en programma’s. Hoe minder software er op je telefoon of laptop staat, hoe kleiner de kans dat daar een lek in zit.
Zorg ervoor dat je alleen apps downloadt via de officiële appwinkels. Apple en Google controleren namelijk of apps wel veilig zijn (al is dat slechts summier). Op je iPhone kun je overigens überhaupt geen apps installeren die niet in de App Store staan.
Malware
Malware is kwaadaardige software zoals een virus die je op je laptop of – minder waarschijnlijk – smartphone kunt krijgen door bijvoorbeeld onvoorzichtig surfgedrag, phishing e-mails of besmette USB-sticks. Door malware te installeren, kunnen kwaadwillenden je camera of microfoon bedienen. Malware zoals LuminosityLink en Nanocore heeft bijvoorbeeld (honderd)duizenden webcamspionageslachtoffers gemaakt.

Tips om je privacy te beschermen:

Zorg dat je een goede virusscanner op je laptop hebt (bijvoorbeeld AVG). De gratis versies van de virusscanners bieden doorgaans al goede bescherming. Een goede alles-in-één beveiligingsapp voor mobiele apparaten is Lookout (Android en iPhone, gratis).
Open geen e-mailbijlages van mensen die je niet kent, wees voorzichtig met pop-ups en denk twee keer na voordat je software downloadt die te mooi is om gratis te zijn.
Voor telefoons en tablets ligt dit trouwens anders. Gratis apps in de officiële appwinkels zijn meestal gewoon veilig, maar blijf altijd opletten. Vraagt een weerapp met maar weinig reviews om toegang tot je camera? Dat is verdacht. Meteen verwijderen dus.
Overige tips
Tot slot kun je de volgende maatregelen in acht nemen:

Zorg dat je altijd sterke wachtwoorden hebt. Zo voorkom je dat hackers makkelijk toegang kunnen krijgen tot je apparaat.
Zet je laptop zoveel mogelijk uit in plaats van in de slaapmodus, aangezien de webcam nog steeds op afstand aangezet kan worden in deze modus.
Spionagesoftware
De laatste oorzaak voor meekijken of meeluisteren is spionagesoftware (ook wel ‘stalkerware’ genoemd). Dat zijn discutabele softwareapplicaties zoals Flexispy, die iemand anders – doorgaans een jaloerse geliefde, achterdochtige werkgever of overbezorgde ouder – stiekem op je telefoon installeert. Zo kan een geniepig type niet alleen je camera aanzetten en meeluisteren met de microfoon, maar ook bijvoorbeeld alle sms’jes lezen en 24/7 je locatie zien.

Hoe kun je erachter komen of zulke software op je telefoon is geïnstalleerd? Dat kan lastig zijn, want de stalkerware is ontworpen om zo onzichtbaar mogelijk te zijn. Toch zijn er een paar mogelijke signalen:

Zie je in het instellingmenu onder ‘apps’ een app die je niet herkent? Googel dan meteen de naam van deze app.
Je telefoon geeft een melding dat de gebruiker ‘onbekend’ ‘supergebruiker’-toegang heeft voor jouw telefoon.
Het scherm van je telefoon blijft langer aan dan normaal, de batterij gaat sneller leeg of hij is trager (of valt zelfs helemaal stil) bij zwaar gebruik.
Om spionagesoftware van je telefoon te verwijderen, volstaat het meestal om de fabrieksinstellingen terug te zetten.

Veilig en simpel: afdekken en dempen
De allerveiligste oplossing? Supersimpel: je camera afplakken. Hoe klein de kans ook is dat iemand je camera op afstand kan activeren, niemand kan door tape heen kijken. Het kan gewoon met duct tape, maar je kunt ook kiezen voor een praktisch en stijlvol cameraschuifje. Dat is een luikje voor de camera van je laptop of smartphone dat je open en dicht kunt schuiven.

Voor je microfoon kun je een ‘dummy plug’ gebruiken. Oftewel een oude microfoon of headset waarvan je de snoer net na de plug afknipt. Doe je de plug daarna in de microfoonaansluiting? Dan schakelt je laptop of telefoon over op deze externe ‘microfoon’, zonder dat ‘ie geluid kan opnemen.

Dit is niet paranoïde, maar een gevalletje better safe than sorry. En je bent in goed gezelschap, want Facebook-oprichter Mark Zuckerberg, oud FBI-directeur James Comey en veel cybersecurity-experts doen het ook. Het kost weinig moeite, terwijl de impact van zaken als sextortion (=afpersing via pikante afbeeldingen of video’s) groot kan zijn.