AFM: 'Leengedrag koopstarters is zorgelijk'

Het leengedrag van mensen die voor het eerst een huis willen kopen is zorgelijk, zegt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op basis van een analyse van financiële gegevens van zogeheten koopstarters. Hun hypotheek is vaak hoog, studieschulden worden niet gemeld aan hypotheekverstrekkers en een deel van hen stapelt kredieten.

Volgens de AFM lijkt tot bijna een kwart van de koopstarters een hypotheek te hebben die hoger is dan de wettelijke norm. Dan gaat het om hypotheken die tussen de 50.000 tot 70.000 euro hoger zijn. Wel merkt de toezichthouder op dat niet in alle gevallen de hypotheek echt te hoog is. Hypotheekverstrekkers mogen met een goede reden afwijken van de norm, bijvoorbeeld als een deel van het geld voor de verduurzaming van een huis wordt gebruikt.

Studieschuld niet gemeld
Studieschulden worden daarnaast ook niet altijd gemeld, terwijl dit wel verplicht is. De waakhond signaleert dat in 2018 meer dan twee op de vijf koopstarters een studieschuld had. Van deze groep verzuimde 10 procent de schuld te melden. Volgens de AFM blijkt uit recent consumentenonderzoek dat dit probleem nu groter is geworden. Koopstarters in het bijzonder kunnen in gevaar komen door het niet melden, omdat zij doorgaans financieel minder sterk staan. De AFM gaat met hypotheekverstrekkers praten over een betere naleving van de regels voor het melden van studieschuld.

Financieel risico
Een andere groep neemt een nog groter financieel risico, omdat zij kredieten stapelen. Deze groep sloot ook vaker een hogere hypotheek af. Vorig jaar en dit jaar zijn de normen voor consumptieve leningen voor de aanschaf van bijvoorbeeld een auto of een keuken aangescherpt, schrijft de waakhond. Daardoor lijkt dit probleem nu kleiner.

Voor de analyse maakte de AFM gebruik van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over de jaren 2013 tot en met 2018. Hoewel deze volgens de waakhond geen definitief beeld geven van overkreditering, tonen ze wel aan dat koopstarters 'alles uit de kast halen om een woning te bemachtigen'. De AFM is een onderzoek begonnen bij hypotheekverstrekkers naar de de naleving van regels voor hypotheken. 'De uitkomsten van deze studie onderstrepen het belang hiervan', aldus de toezichthouder. Verder waarschuwt de AFM voor nog meer financiële speelruimte voor koopstarters, omdat dit de huizenprijzen opdrijft als het aanbod gelijk blijft.