Waarschijnlijk meer ruimte, maar minder flexibiliteit om zelf pensioen op te bouwen

Wie met pensioen gaat, wil vaak tijdens de eerste jaren over meer geld beschikken dan tijdens de laatste. Dat kun je regelen als je voor je pensioen spaart met een lijfrente, want daarbij mag je grotendeels zelf bepalen binnen hoeveel tijd je gespaarde geld moet worden uitgekeerd. Althans, dat kan nu nog. Met het nieuwe pensioenakkoord wordt die optie waarschijnlijk verboden. Wat betekent dat?

Vaak willen mensen meer inkomen als ze net met pensioen zijn gegaan. Bijvoorbeeld om te reizen of om iets te ondernemen als ze nog eind zestig, begin zeventig zijn - relatief vitale jaren. Een ander voorbeeld: twee partners van 67 en 63 jaar oud willen tegelijkertijd stoppen met werken. De oudste moet dan voor meer inkomen zorgen om genoeg geld te hebben, totdat de jongste AOW krijgt.

De lijfrente is nu nog een optie om zulke plannen uit te voeren. Dat is een soort verzekering, beleggingsrekening of spaarrekening waarvoor je belastingvrij kunt sparen met 13 procent van je inkomen. Dat wil zeggen, als je 13 procent van je inkomen in lijfrente steekt, dan kun je dat bedrag aftrekken van je inkomstenbelasting. Zodra je pensioengerechtigd bent, wordt de lijfrente vervolgens maandelijks uitgekeerd over een periode van minstens vijf jaar en maximaal levenslang. Dat alles kan echter veranderen.

Lijfrente moet waarschijnlijk levenslang worden uitgekeerd
Het kabinet wil nu namelijk de tijdelijke uitkering van de lijfrente afschaffen. In plaats daarvan moet deze altijd ‘levenslang’ worden uitgekeerd, of ten minste gedurende twintig jaar. Tegelijkertijd wordt het belastingvoordeel vergroot: je kunt niet meer 13, maar 30 procent van je inkomen belastingvrij in lijfrente steken. Het systeem wordt waarschijnlijk dus voordeliger, maar minder flexibel.

Mensen die in loondienst zijn, zijn meestal verplicht om aan een pensioenplan mee te doen via hun werkgever. Sommige werknemers sparen daarnaast in een lijfrente, bijvoorbeeld om hun pensioen aan te vullen. Ook zijn zzp’ers en ondernemers vaak aangewezen op lijfrente om überhaupt pensioen op te bouwen.

Hoe kun je dan nog sparen voor je pensioen op zo’n manier dat je zelf kunt bepalen wanneer je meer of minder geld krijgt? Er staan verschillende opties voor je open.

Sparen voor je oude dag
Je kunt een gewone spaarrekening aanhouden. Het nadeel daarvan is dat je weinig rendement zult behalen. De rentes variëren momenteel van enkele tienden tot honderdsten van een procent, en veel banken rekenen zelfs negatieve rente boven een spaarbedrag van 100.000 euro. Daar komt nog bij dat je geld minder waard wordt door inflatie.

Een voordeel is dat je met een normale spaarrekening wel volledige zeggenschap over je geld hebt. Dat betekent dat je bij je pensionering helemaal zelf kunt beslissen hoeveel je wanneer wilt opnemen, zonder fiscale gevolgen. Adfiz, de branchevereniging voor onafhankelijk financieel adviseurs, zegt dat die vrijheid ook een risico oplevert, want je kunt voortijdig happen nemen uit je appeltje voor de dorst. Stel je voor, je bent 49 jaar en wilt een grote aankoop doen, of komt in financiële moeilijkheden: dan kan het moeilijk zijn om af te blijven van een openstaande pot geld.

De depositospaarrekening zou daarom een alternatief kunnen zijn. Met zo’n rekening zet je je geld ‘vast’ bij de bank, wat betekent dat je er voor een bepaalde periode niet bij kunt. Die periode kan tot twintig jaar duren. In ruil voor het vastzetten van je geld krijg je een vaste, gegarandeerde rente, die doorgaans hoger is dan bij een normale spaarrekening. Omdat de rente niet variabel is, kun je echter ook niet profiteren van stijgende rentes. Een ander nadeel van een spaardeposito is dat je bij de meeste banken niet tussentijds kunt bijstorten.

Beleggen voor je pensioen
Ten slotte kun je beleggen om pensioen op te bouwen. Daarbij moet je bedenken dat belegd geld kan verdwijnen, dus je moet geen geld gebruiken dat je direct nodig gaat hebben. Daarnaast is het verstandig om je investeringen te spreiden en om te investeren met termijnen van tientallen jaren in het oog. Als je dat in het hoofd houdt en gaat beleggen, kun je meer rendement behalen dan bij sparen, omdat je meer risico neemt.

Echter, het probleem met al deze opties is dat ze geen belastingvoordeel opleveren. Over vermogen in de vorm van spaar- en beleggingsrekeningen betaal je belasting zodra je meer dan 50.000 euro bezit in je eentje, of 100.000 euro met een partner (deze grenzen gelden voor 2021). Dit is de zogenoemde box 3-belasting.

Protest
De Consumentenbond, het Verbond van Verzekeraars, pensioenaanbieders en Adfiz tekenen protest aan tegen het plan om tijdelijke lijfrente af te schaffen. De Consumentenbond noemt het plan ‘een aantasting van de keuzevrijheid van consumenten’. Dat meldt Het Financieele Dagblad. De krant berekent dat je slechts 150 euro per maand krijgt als je 50.000 euro lijfrente hebt gespaard en die over twintig jaar moet laten uitkeren. Het ministerie van Sociale Zaken zegt dat het geen commentaar kan geven op pensioenplannen, omdat de wetsvoorstellen nog worden bekeken door toezichthouders en daarom nog kunnen veranderen.