Zo gaan sociale media om met de machtsovername van de Taliban

Sociale media doen de radicaalislamitische Taliban, de nieuwe machthebbers in Afghanistan, in de ban. Welke afweging maken zij daarbij en mag je zo'n account eigenlijk wel blokkeren?

Facebook liet dinsdag weten alle inhoud die de Taliban ondersteunt van zijn platforms te verwijderen, waaronder die op WhatsApp en Instagram. Het bedrijf beschouwt de groep als een terroristische organisatie en daarom zijn de Taliban en hun sympathisanten niet welkom op zijn platforms.

Ook YouTube meldde dinsdag alle accounts te verwijderen waarvan wordt aangenomen dat ze van de Taliban zijn of door de beweging worden beheerd. In een verklaring benadrukte het videoplatform hiermee aan Amerikaanse sancties te voldoen. Ook wees het op het eigen beleid om geen inhoud die aanzet tot geweld toe te laten.

Waarom nemen de platforms nu pas actie? Volgens Michael Klos van de Universiteit Leiden gaat het niet om een beleidswijziging. Hij doet onderzoek naar de vrijheid van meningsuiting op het internet. "Sociale media hebben altijd al regels gehad op dit gebied, maar je ziet nu dat veel accounts worden geblokkeerd. Er is dus iets aan de hand met de handhaving van de regels."

Vragen om zich aan de regels te houden
Dat heeft onder andere te maken met de aandacht die er voor de huidige situatie is. Platforms kunnen volgens Klos vervolgens twee dingen doen. "Ze kunnen ervoor kiezen om mensen en bepaalde berichten te weren. Een andere optie is mensen oproepen om zich aan de regels van het platform te houden."

Dat laatste doet bijvoorbeeld Twitter. Een woordvoerder van het bedrijf beloofde dat het platform "waakzaam blijft" in het handhaven van zijn beleid, inclusief het verbieden van inhoud die geweld verheerlijkt. Het Twitter-account van Suhail Shaheen bijvoorbeeld, een woordvoerder van de Taliban met ruim 350.000 volgers, is vooralsnog niet geblokkeerd.

Maar mag je zo'n account eigenlijk wel blokkeren? Volgens Klos is dat een lastige kwestie. "In de Verenigde Staten mogen techbedrijven zelf beslissen wat zij toestaan op hun platforms. In Europa is daar meer discussie over. Grijpen bedrijven niet te veel in? In bijzondere situaties kan een rechter hier zeggen dat het verwijderen van bepaalde inhoud te ver is gegaan."

Verwijderen mag, maar is het wenselijk?
Dat laatste lijkt in het geval van de Taliban niet aan de orde. "Sociale media mogen accounts en berichten verwijderen, maar de vraag is of dat wenselijk is. Je zou bijvoorbeeld ook kunnen zeggen dat het belangrijk is dat de buitenwereld kan zien wat zo'n organisatie te zeggen heeft. Tegelijkertijd kan het verstandiger zijn om de communicatiekanalen van een gevaarlijke organisatie af te snijden. Dat is de lastige afweging die techbedrijven moeten maken."

Volgens Klos zou het goed zijn als sociale media meer duidelijkheid zouden geven over waarom ze bepaalde beslissingen nemen. "Nu roept het beleid vragen op. Waarom wordt er nu pas ingegrepen op sommige accounts van de Taliban? Waarom werd Trump destijds wel geblokkeerd, maar andere regeringsleiders die soortgelijke berichten plaatsen niet? Daar zouden ze meer transparantie over moeten geven."