Miljardairs in 'marketingrace' naar de ruimte: 'Altijd risico dat iets misgaat'

Miljardair Richard Branson vertrekt zondagmiddag Nederlandse tijd - als alles meezit - voor een korte trip naar het randje van de ruimte. Later deze maand zal ook oud-Amazon-directeur Jeff Bezos volgen. Het markeert de start van een nieuw soort luchtvaartattractie, waarvoor een kaartje tonnen kost.

Branson en Bezos werken er al jaren aan om suborbitale vluchten voor ruimtetoeristen mogelijk te maken. Dat doen ze met hun bedrijven Virgin Galactic (Branson) en Blue Origin (Bezos). De afgelopen tijd werd het een soort wedstrijd wie van de twee als eerste zou gaan. Het werd Branson, die zondagmiddag wordt gelanceerd. Bezos volgt negen dagen later.

"Een ruimterace kun je het eigenlijk niet noemen", zegt astronaut André Kuipers. "Het is in wezen een marketingrace met als doel om zoveel mogelijk kaartjes te verkopen." Kuipers spreekt ook niet over een ruimtereis. "Het is nieuwe vorm van luchtvaart. Een ruimtereis vindt plaats in een baan rond de aarde. Daarvoor moet je een stuk hoger en heel veel sneller."

Of beide miljardairs écht de ruimte halen, hangt ook af van wie je het vraagt. "De reis van Virgin Galactic bereikt een hoogte van zo'n 90 kilometer, Blue Origin gaat hoger dan 100 kilometer", zegt sterrenkundige Nancy Vermeulen, die ook astronauten opleidt. "Volgens de Amerikaanse luchtvaartautoriteit begint de ruimte boven de grens van 80 kilometer. Toch houden de meesten de grens van 100 kilometer aan."

'Prachtige attractie'
Suborbitale vluchten bestaan overigens al jaren. In 1961 maakte de Amerikaanse astronaut Alan Shepard (naar wie de raket van Blue Origin is vernoemd) zo'n rit. Daarmee was hij de eerste Amerikaan in de ruimte. Gewichtloosheid ervaren kan eveneens al langer, met zogeheten paraboolvluchten. Met deze vliegtuigen zijn mensen aan boord telkens twintig seconden gewichtloos.

Maar de vluchten van Blue Origin en Virgin Galactic gaan hoger, waardoor passagiers een minuut of vijf gewichtloos zijn. "Als attractie is het prachtig", zegt Kuipers, die het een spannend avontuur noemt. "Je weet dat het redelijk veilig is, maar je bent toch niet helemaal voorbereid op hoe het precies gaat en wat je zult voelen. Je wordt in je stoel gedrukt, want de raket moet het winnen van de zwaartekracht. Buiten wordt het steeds donkerder en uiteindelijk zie je het zwarte heelal en de kromming van de blauwe aarde. Dat kun je op aarde niet ervaren."

Training is overigens niet nodig om aan boord te stappen, zeggen Kuipers en Vermeulen, zolang je maar genoeg geld hebt (zo'n 250.000 dollar) en fysiek en lichamelijk gezond bent. Wel kunnen de passagiers bijvoorbeeld in een centrifuge gaan om aan de G-krachten te wennen tijdens de lancering. "Het zou niet fijn zijn als je verstijft, omdat je niet weet wat er op je af komt", zegt Vermeulen. "Ook krijgen ze vooraf een introductie in het toestel, zodat ze weten hoe de riemen vast moeten en wat ze moeten doen in nood. Net als in het vliegtuig."

Risico's zijn er altijd
Toch zijn de reizen niet zonder gevaar, zegt Kuipers. "Maar dat geldt voor elke vorm van vervoer. Er zijn ook nog steeds vliegtuigrampen en scheepsrampen. Dit zijn testvluchten."

Beide bedrijven zullen aan strenge veiligheidsregels moeten voldoen. "Blue Origin en Virgin Galactic kunnen zich geen enkele fout permitteren", zegt Vermeulen. "Dat kan het einde van de bedrijven betekenen. Ik denk dat we ervan uit kunnen gaan dat er geen shortcuts zijn genomen en dat aan alle protocollen wordt voldaan."

Kuipers maakt zich wel zorgen om de impact op het milieu, mochten deze reizen in de toekomst vaker gemaakt gaan worden. "Hopelijk volgt er geen blijvende schade als gevolg van het prikken door de ozonlaag", zegt hij. "We moeten weten of het problemen oplevert en ons de vraag stellen in hoeverre dat opweegt tegen het plezier van enkele rijke mensen. Maar als het schoon kan: prima."