Huisartsen wijken af van priklijst: 'Patiënten vallen onterecht buiten de boot'

Huisartsen moeten deze weken uitnodigingen voor het coronavaccin versturen naar alle patiënten die ook altijd de griepprik krijgen. Een deel van de dokters wijkt echter af van die richtlijn en nodigt ook anderen uit voor een prik. Dat is niet per se verboden, maar de huisartsen begeven zich wel in grijs gebied.

Patiënten met een zogeheten griepprikindicatie worden uitgenodigd op basis van gegevens in het Huisarts Informatie Systeem (HIS). Met één druk op de knop selecteert dat programma mensen met een verhoogd medisch risico, bijvoorbeeld wegens diabetes.

Maar niet iedereen die de prik volgens huisartsen nodig heeft, verschijnt op deze lijst, zegt Katinka Prince in gesprek met NU.nl. Zij is huisarts en voorzitter van de Amsterdamse Huisartsen alliantie (AHa). "Mensen die bijvoorbeeld vijf jaar kankervrij zijn, vallen niet meer onder de controle van specialisten en komen niet meer in aanmerking voor een prik", aldus Prince. "Dat terwijl ze door chemotherapie soms nog wel extra kwetsbaar zijn. Als ik dit soort patiënten niet los uitnodig, vallen ze onterecht buiten de boot."

Ook mensen met ernstige psychische klachten moeten volgens haar voorrang kunnen krijgen. "Iemand met een angststoornis die niet meer haar woning uit durft omdat ze bang is voor het coronavirus, heeft wat mij betreft ook een medische indicatie."

Tom Beunder, huisarts in Heemstede, ervaart hetzelfde. De praktijk waarvoor hij werkt krijgt regelmatig telefoontjes van mensen die gevaccineerd willen worden wegens gezondheidsproblemen. In sommige gevallen helpt hij graag. "We hebben iemand gevaccineerd die voor een zeldzame hersenaandoening behandeld kon worden in de Verenigde Staten, maar alleen na vaccinatie. Eigenlijk zou deze patiënt pas over twee maanden aan de beurt zijn voor een prik."

Maar is het wel toegestaan om van de griepprikindicatie af te wijken? Huisartsen worden door het RIVM verwezen naar de richtlijn voor griepvaccinatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Het is de bedoeling dat ze zich daaraan houden, maar de richtlijn biedt volgens Beunder wel enige speling. "Er is een grijs gebied waar je als huisarts invulling aan mag geven."

Praat mee op NUjij
Ben jij huisarts? Laat op reactieplatform NUjij weten hoe jij de vaccinaties toewijst.
Medische indicatie volgens NHG goed gedefinieerd
Het NHG laat in een reactie weten dat de medische indicatie goed is gedefinieerd, maar bevestigt dat niet iedereen automatisch op de lijst verschijnt. Daarom is er de ruimte om mensen toe te voegen, al weet het NHG niet helemaal zeker of dat gebeurt op de manier waar de uitzonderingsmogelijkheid voor bedoeld is, omdat het genootschap geen zicht heeft op wat elke huisarts doet.

De afweging wie wel of niet in aanmerking komt, verschilt volgens Beunder per praktijk. "De ene huisarts houdt zich aan de richtlijn en de andere huisarts zet twee derde van zijn patiëntenpopulatie op de lijst", aldus Beunder. Het NHG laat weten hier geen signalen van te hebben gehad.

Volgens Prince kan de afweging soms lastig zijn. "Je kan niet 100 procent het goede doen. Dagelijks veranderen de richtlijnen. We proberen wel zoveel mogelijk de juiste mensen op de lijst te zetten."

Mensen krijgen onverwacht prikuitnodiging
Er vallen volgens huisartsen niet alleen mensen onterecht buiten de risicogroep, maar er worden ook mensen uitgenodigd die naar eigen weten helemaal geen medische indicatie hebben. Dat is voor een groot deel te verklaren met een versnelde werkwijze, legt Simone van Leeuwen van het NHG uit.

"Normaal gesproken worden mensen die niet komen opdagen voor een griepprik, van de lijst gehaald. Maar om sneller te kunnen prikken is ervoor gekozen om niet te veel tijd te besteden aan het selectieproces", aldus Van Leeuwen.

"Iemand die in zijn jeugd een pufje heeft gehad wegens astmatische klachten, hoeft niet per se een medische indicatie meer te hebben. Normaal gesproken zouden dit soort patiënten handmatig van de priklijst worden gehaald. Maar omdat de klachten nog wel geregistreerd staan, ontvangt deze persoon nu wel automatisch een brief."

Doordat de 'inmiddels gezonde mensen' niet zijn weggefilterd, is de griepprikgroep groter uitgevallen dan gedacht. Daarbij hebben huisartsen dus handmatig mensen toegevoegd. Volgens Prince levert dat geen problemen op. "Van de eerste 500.000 mensen die zijn uitgenodigd heeft nog maar een klein deel een afspraak gemaakt."

Wat haar betreft kunnen er nog meer uitnodigingen de deur uit. "Elk vaccin dat niet in een arm gaat maar in de koelkast ligt, is doodzonde. Hoe sneller we die allemaal kunnen wegprikken, hoe beter."