Implant Files: honderden WOB-verzoeken en weggelakte informatie

Hoe ging het onderzoek naar documenten over implantaten in zijn werk? Veel WOB-verzoeken en weggelakte informatie: een reconstructie van dagblad Trouw.

Op initiatief van Radar en Trouw hebben meer dan 250 journalisten uit 36 landen onderzoek gedaan naar medische implantaten en hulpmiddelen. Wat blijkt: de controle op medische hulpmiddelen en implantaten is wereldwijd zo gebrekkig dat ernstige bijwerkingen lang onopgemerkt blijven en levens in gevaar komen.

Trouw en Radar deden op 6 maart 2017 bij het ministerie van Volksgezondheid op basis va de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) een verzoek om openbaarheid van documenten. Het ging om veiligheidsrapporten, incidentmeldingen, waarschuwingen, en brief- en mailwisselingen over zes medische implantaten waarvan bekend was dat er problemen mee zijn. Om informatie die ter herleiden zou zijn naar patiënten werd niet gevraagd.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vroeg in dezelfde maand om het verzoek in te perken, dan zou er sneller een reactie volgen. Radar en Trouw gaven gehoor aan dat verzoek. Toch volgden pas anderhalf jaar later de eerste documenten. Een groot deel van de informatie ligt nog altijd bij het ministerie. Dat komt mede doordat fabrikanten juridische obstakels hebben opgeworpen.

Data over problemen door ministerie weggelakt
In de gegevens die Radar en Trouw wel ontvingen zijn belangrijke delen onleesbaar gemaakt. Het gaat dan om informatie van de fabrikant over mankementen aan medische hulpmiddelen en reacties van fabrikanten op incidenten met implantaten. Data over problemen met implantaten zijn stelselmatig door het ministerie weggelakt. Alleen in gevallen met een goede afloop voor de patiënt, werd meer informatie gegeven.

Ministerie vindt verstandhouding met implantaatfabrikanten belangrijker dan openbaarheid
Het ministerie liet in december vorig jaar weten een goede verstandhouding met implantaatfabrikanten belangrijker te vinden dan openbaarheid. In een brief aan Radar en Trouw schrijft plaatsvervangend secretaris-generaal Gea Craaikamp namens minister Bruins: 'De relatie tussen de inspectie en de beroepsgroep, als ook de relatie tussen de inspectie en de fabrikanten van medische hulpmiddelen, die onontbeerlijk is voor het kunnen uitoefenen van effectief toezicht op de beroepsuitoefening, zal door openbaarmaking van medische gegevens onevenredig worden beschadigd. Het risico bestaat immers dat fabrikanten van medische hulpmiddelen niet meer zullen melden, als zulke gegevens openbaar worden.'

IGJ mag fabrikanten dwingen informatie te geven
Fabrikanten zijn wettelijk verplicht meldingen van incidenten door te geven aan de inspectiedienst van het ministerie. Blijft die informatie uit, dan mag de IGJ fabrikanten dwingen die informatie toch te geven.

'Wij denken dat patiënten en hun artsen er recht op hebben dat de informatie over de veiligheid van medische hulpmiddelen in het publieke domein zijn te vinden', schreven Radar en Trouw in de zomer van dit jaar aan beide ministers van VWS, Bruno Bruins en Hugo de Jonge. In Nederland geldt geen meldingsplicht voor medische beroepsbeoefenaren over ernstige en minder ernstige bijwerkingen van medische hulpmiddelen. Nederland verschilt daarin van andere landen zoals Duitsland, de VS en Australië.

Het ministerie bleef terughoudend. Fabrikant Abbott vroeg op 30 november aan de bestuursrechter om documenten die het ministerie wel wilde verstrekken, tegen te houden. Fabrieksgeheim, stelde de fabrikant. De zaak tegen het VWS is uitgesteldm omdat de bestuursrechter de kwestie te ingewikkeld vindt voor één rechter.

Lees meer in het verslag van dagblad Trouw

Heb jij binnenkort een gesprek met jouw arts over implantaten? Zorg ervoor dat je goed voorbereid bent. Er wordt immers iets in jouw lichaam geplaatst.