Urgenda wil binnen maand klimaatplan van Rutte, 'anders terug naar rechter'

Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, vraagt demissionair premier Mark Rutte per brief om een gesprek. Het ziet ernaar uit dat de Nederlandse Staat niet heeft voldaan aan het vonnis in de klimaatzaak. Is er binnen een maand geen plan om dit alsnog te realiseren "dan is de gang terug naar de rechter nabij", vertelt Minnesma aan NU.nl.

"Alle kolencentrales staan weer aan, en het wegverkeer neemt weer toe", zegt Minnesma. "Waar we het klimaatdoel vorig jaar, ondanks de coronacrisis, niet haalden met een vermoedelijk overschot van 1 à 2 miljoen ton CO2, dreigt die kloof dit jaar nog vier tot acht keer zo groot te worden - volkomen strijdig met het vonnis van onze hoogste rechter."

Volgens het vonnis in de klimaatzaak moest de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen per 2020 ten minste 25 procent onder het niveau van 1990 liggen.

Op basis van voorlopige uitstootcijfers van het CBS lijkt dit niet te zijn gebeurd. Bovendien stijgt de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen in 2021 weer, zodat deze zonder gericht beleid opnieuw boven de grenswaarde van 1990 uitkomt. Ook dat is strijdig met het vonnis, dat niet alleen geldt voor het jaar 2020, maar ook voor de jaren erna.

Zelf windmolens bouwen en Tata Steel op waterstof
Rechters zien de uitstootverlaging als de minimale inspanning die Nederland in lijn met internationale afspraken moest doen, om zijn burgers te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals hittegolven, droogte en zeespiegelstijging.

Het oorspronkelijke vonnis dateert uit 2015, en werd in 2018 en 2019 bekrachtigd door het hooggerechtshof en de Hoge Raad.

Het is een uitzonderlijke situatie, vertelden rechtsgeleerden eerder aan NU.nl. De Staat is verplicht het vonnis uit te voeren, en kan daar met een dwangsom toe worden aangezet. Ook kan de zaak voorkomen voor het Europese Hof voor Rechten van de Mens.

Minnesma wil dit nog afwenden, en roept het demissionaire kabinet én de onderhandelaars en formateur op om een pakket maatregelen af te spreken, waarmee de uitstoot dit jaar wel onder de bovengrens komt.

Ook roept ze op de doelen en maatregelen voor 2030 aan te scherpen, en vorderingen te waarborgen in een aanscherping van de klimaatwet. Ze pleit onder andere voor grote investeringen in de waterstofeconomie die bijvoorbeeld steenkoolgebruik door Tata Steel overbodig zou moeten maken, en het zelf bouwen van windturbines voor de Noordzee, in een fabriek in IJmuiden. Het zou die plaats twee- tot vierduizend nieuwe banen moeten opleveren.

Duitsland scherpt klimaatbeleid aan na uitspraak rechter
De klimaatzaak van Urgenda was de eerste in de wereld, en krijgt internationaal veel navolging. Onder andere in Duitsland oordeelde de hoogste rechter onlangs dat het klimaatbeleid onvoldoende was.

Minnesma ziet een groot contrast tussen Nederland en Duitsland, in hoe met de uitspraak wordt omgegaan: "Angela Merkel reageert heel constructief op de rol die rechters spelen binnen de rechtsstaat. Binnen een week nam de Duitse regering initiatief tot aanscherping van de klimaatdoelen, zowel voor de korte als de lange termijn."

Merkel legde deze week aan Nederlandse jongeren uit dat de Duitse rechter heeft bepaald dat Duitsland met het oude klimaatdoel voor 2030 toekomstige generaties te veel zou belasten, en dat ze daarom die doelen moest aanpassen. "Daar kunnen we een voorbeeld aan nemen. Ook Nederland heeft veel te lage doelen voor 2030, dus die moeten omhoog, als de overheid geen nieuwe rechtszaken wil. Dit hoort bovenaan te staan bij formatiebesprekingen."