Voorlopig geen AstraZeneca-vaccin voor mensen onder de 60 jaar

Mensen onder de 60 jaar worden voorlopig niet meer met het coronavaccin van AstraZeneca ingeënt. Dat heeft demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) donderdag bekendgemaakt. Hij volgt daarmee een spoedadvies van de Gezondheidsraad op.

Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau EMA is er waarschijnlijk een verband tussen het vaccin en een zeldzame en gevaarlijke combinatie van bloedklachten. Enkele tientallen mensen in Europa kregen na toediening van het AstraZeneca-vaccin last van bloedstolsels (trombose) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). De waakhond zegt wel dat de voordelen van het vaccin groter zijn dan de nadelen, en dat de kans om te overlijden aan het coronavirus groter is dan de kans om te overlijden aan de bijwerking. De Jonge benadrukt dat het om een zeer zeldzame bijwerking gaat.

Mensen onder de 60 die bijvoorbeeld morbide obesitas of het syndroom van Down hebben, kwamen in aanmerking voor een AstraZeneca-vaccin. Als zij al een eerste prik hebben gehad kunnen ze hun tweede nog wel krijgen.

Tweede helft van mei
Het streven blijft om 'in de tweede helft van mei iedereen met een verhoogd risico een eerste prik te hebben gegeven', aldus De Jonge. En begin juli moet iedereen die er een wil een eerste prik hebben gekregen. Over de precieze gevolgen denkt hij de komende dagen meer te kunnen zeggen.

'Geen grote consequenties'
Volgens De Jonge zal het besluit 60-minners niet meer met AstraZeneca in te enten 'geen grote consequenties' hebben voor de planning van de vaccinatiecampagne, omdat vooral 60-plussers ermee geprikt zouden worden. Het risico om ernstig ziek te worden of te overlijden door corona is boven de 60 een stuk groter dan bij jongere mensen en daarom gaat het vaccineren met AstraZeneca in die leeftijdscategorie wel door.

Andere verhouding bij jongeren
Voor jongere mensen is de verhouding tussen het risico en het profijt van het vaccin anders, aldus De Jonge. Daarom wordt er in die categorie nu gestopt. Hij vindt het goed dat er 'op de pauzeknop' werd gedrukt zodat het vaccin goed onderzocht kon worden. 'De veiligheid van het vaccin moet boven elke twijfel verheven zijn.'

Acht meldingen
Bijwerkingencentrum Lareb ontving tot nu toe acht meldingen van zeldzame, gevaarlijke bijwerkingen die kunnen optreden na een prik met het coronavaccin van AstraZeneca. Het gaat om vrouwen tussen de 23 en 65 jaar. Zij kregen de bijwerking van vorming van bloedstolsels (trombose) in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes.

Volgens het centrum hadden vier patiënten uitgebreide longembolieën. Eén is overleden en één had ook een hersenbloeding. Een andere patiënte had een uitgebreide trombose van de buikaderen. Eén patiënte ontwikkelde bloedpropjes in de slagaders in de benen. Twee patiënten ontwikkelden een zogeheten sinustrombose. Dat is een ernstige en zeldzame vorm van trombose. De klachten ontstonden 7 tot 20 dagen na vaccinatie.

400.000 vaccinaties
Volgens Lareb hebben tot nu toe ongeveer 400.000 mensen het AstraZeneca-vaccin gekregen. 'Het aantal meldingen zegt niet hoe vaak het voorkomt. Nu iedereen hier op let, zal deze bijwerking meestal wel gemeld worden. Maar het is niet zeker dat alles gemeld wordt, en niet alles wat gemeld wordt is daadwerkelijk een bijwerking', stelt het het bijwerkingencentrum.

Huisarts
Lareb geeft ook aan dat mensen die het vaccin hebben gekregen, contact moeten opnemen met de huisarts als ze bepaalde klachten krijgen. Het gaat om klachten die zich na drie of meer dagen na de vaccinatie voordoen. Het gaat onder meer om kortademigheid, pijn op de borst of in de buik, een dik, rood en pijnlijk been of arm, zware hoofdpijn, meerdere kleine blauwe plekken, of bloedblaren onder de huid.

Trombosestichting: 'Geef mensen de vrije keuze'
Stans van Egmond, directeur Trombosestichting Nederland pleit ervoor vaccinatie met AstraZeneca vrij te geven voor mensen die het wel willen. 'En mensen die superongerust zijn moeten ook kunnen zeggen: ik wil het niet. Dat geeft mensen toch ook meer controle en dus rust', zegt ze nadat was besloten in ons land mensen onder de 60 jaar voorlopig niet meer in te enten met het coronavaccin van AstraZeneca.

Wisselende berichten
Ze zegt dat de stichting 'ongelooflijk veel vragen' krijgt van bezorgde patiënten, die door de wisselende berichten niet meer weten wat de juiste keuze is. 'Mensen die bloedverdunners gebruiken bijvoorbeeld of mensen met een erfelijke aanleg voor trombose, en die al trombose hebben gehad.' Ze begrijpt die bezorgdheid, maar zegt ook: 'Je kunt de risico's tegen elkaar afwegen en dan wint vaccinatie'. 'Als je bedenkt dat er in Nederland de afgelopen maanden dagelijks ruim twintig mensen overlijden aan corona, van de ruim 7000 besmettingen per dag, en maar één op de anderhalf miljoen gevaccineerden. Dan kies je waarschijnlijk liever het vaccin. Maar het is een moeilijke afweging als je al bezorgd bent om je gezondheid. Het is moeilijk om die bezorgdheid weg te nemen.'

Andere afwegingen
Ze benadrukt dat het bij mensen onder de dertig jaar anders ligt. 'Daar is het risico op overlijden door corona heel erg klein, en dan snap ik dat een andere afweging wordt gemaakt.' Ze vraagt zich af wat gezondheidsminister Hugo de Jonge voor alternatief heeft op korte termijn. 'Want nu zijn er veel mensen onder de zestig met een kwetsbare gezondheid, zoals hoge bloeddruk, diabetes etcetera. Die moeten nu nog langer te wachten op een vaccin, met elke dag weer een risico op een besmetting met het virus en dan een heftig verloop van de ziekte.'

Eerder besluit over prikpauze
Het ministerie van Volksgezondheid had op 2 april besloten om het vaccin voorlopig niet toe te dienen aan mensen die jonger zijn dan 60. De overkoepelende organisatie GGD GHOR Nederland besloot vervolgens om alle overgebleven afspraken af te zeggen, om verspilling te voorkomen. De GGD'en geven het vaccin aan mensen die in de langdurige zorg werken.

GGD schrapt openstaande prikafspraken met AstraZeneca
De GGD'en schrappen alle 9000 nog openstaande afspraken voor een inenting met het coronavaccin van AstraZeneca. Onder hen zijn ongeveer 1500 mensen van 60 jaar en ouder. Zij krijgen binnenkort een uitnodiging voor een nieuwe afspraak. De gezondheidsdienst hoopt dat ze in de loop van volgende week allemaal gevaccineerd zijn. Zij krijgen dan alsnog het AstraZeneca-vaccin.

De overige 7500 afspraken van mensen die jonger zijn dan 60 jaar worden definitief afgezegd. Het is nog niet bekend wanneer zij alsnog aan de beurt zijn en welk middel ze dan krijgen.