Ruim 200 gemeenten innen te veel geld van duizenden bijstandsontvangers

Er is bij ruim 200 gemeenten meer beslag gelegd op geld van bijstandsontvangers dan wettelijk mag. Door een fout zijn er tientallen euro's per maand te veel geïnd, zo blijkt uit documenten van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG), meldt de NOS.

De urgentie van dit probleem is volgens de organisaties 'zeer hoog'. 'Een kwetsbare groep' zal hierdoor nog verder in financiële problemen komen. Naar schatting raakt het tussen de 10.000 en 15.000 mensen.

Waar gaat het fout?
In deze zaak staan twee dingen centraal: vakantietoeslag en de beslagvrije voet. Laatstgenoemde moet ervoor zorgen dat mensen, bij wie vanwege schulden beslag wordt gelegd op inkomen, genoeg geld overhouden voor hun levensonderhoud.

Voor mensen met een bijstandsuitkering betekent dit dat gemeenten sinds begin dit jaar maximaal vijf procent van hun maandelijkse inkomen mogen inhouden om aan een deurwaarder te betalen. Dit inkomen bestaat uit de uitkering, maar ook uit de daaraan gekoppelde vakantietoeslag.

Vakantietoeslag niet doorgegeven bij polisadministratie
En daar ging het mis. Uit de documenten van VNG en KBvG blijkt dat ruim 200 gemeenten deze vakantietoeslag niet hebben doorgegeven aan de polisadministratie van het UWV.

Deze administratie wordt door deurwaarders gebruikt om te berekenen op welk bedrag ze geen beslag mogen leggen. Doordat zij geen wetenschap hadden van de vakantietoeslag werden er tientallen euro's per maand te veel ingehouden. Uit een rekenvoorbeeld blijkt bijvoorbeeld dat deurwaarders bij een alleenstaande vijftig euro te veel inden.

Duizenden mensen krijgen geld mogelijk niet terug
Momenteel verzoekt de KBvG haar leden om het teveel geïnde geld terug te storten op de rekening van de gedupeerden. Geld dat de deurwaarders al hebben doorbetaald aan schuldeisers hoeve ze echter niet terug te vragen. Zo lijkt het erop dat duizenden mensen hun geld niet terug zullen krijgen.

'Op dit moment is niet aan te geven welk percentage van de getroffen groep is gecompenseerd voor de fout', zegt Paul Otter, bestuurslid van de KBvG.

Ministerie zoekt oplossing voor gedupeerden
Het ministerie van Sociale Zaken laat weten dat er wordt gezocht naar een oplossing voor de gedupeerden die hun geld niet terugkrijgen. De verantwoordelijkheid leggen ze bij de deurwaarders.

'Wij worden nu geconfronteerd met een fout die buiten ons ligt', zegt Otter. 'We gaan niet al onze opdrachtgevers vragen het geld terug te storten. Alleen als mensen zelf aan de bel trekken zullen we dat incidenteel doen.'

‘Deurwaarders maken zich er te makkelijk vanaf’
Voorzitter André Moerman van de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden is van mening dat de deurwaarders zich er te makkelijk vanaf maken. 'Ze hadden kunnen weten dat ze te veel ontvangen. Dat is geen hogere wiskunde. Wanneer je vervolgens dit 'blind' doorstort naar de schuldeiser, dan heb je ook een verantwoordelijkheid om dit proactief terug te halen. De deurwaarder kan ervoor zorgen dat er de komende maanden geen afdracht plaatsvindt om de schade in te lopen.'

Het probleem is mogelijk groter dan nu bekend is. Het ministerie onderzoekt of dit ook speelt bij andere uitkeringsverstrekkers of bij werkgevers die gegeven door moeten geven aan de polisadministratie.

Regels tijdelijk aangepast
De regels voor het vaststellen van de beslagvrije voet voor mensen met een uitkering zijn tijdelijk aangepast, om verdere uitbreiding van de problemen te voorkomen.

Doordat deurwaarders sinds januari een nieuwe rekenhulp gebruiken werd het probleem opgemerkt. 'We zijn blij dat we het nu snel ontdekt hebben', zegt Otter. 'Voorheen merkten we dit soort fouten niet op.'

Teveel ruimte voor fouten
Het kan volgens Moerman ook op andere punten misgaan. Ook bij mensen van wie wel de vakantietoeslag is doorgegeven, is mogelijk teveel geïnd. 'Bijstandsontvangers kunnen bijvoorbeeld tijdelijk gekort worden op hun uitkering. 'Als net op dat moment dat verlaagde inkomen is doorgegeven aan de polisadministratie en de deurwaarder op basis daarvan een beslagvrije voet vaststelt, dan wordt er ook te veel beslag gelegd.'

Moerman pleit ervoor de tijdelijke oplossing die nu is gevonden een permanente oplossing te laten worden. 'Laat gemeenten gewoon 5 procent van het totaal inkomen afdragen. Hiermee wordt veel ellende voorkomen.'