Digitale kunst dankzij NFT snel volwassen: 'Beeple is over 100 jaar nog bekend'

Een digitaal kunstwerk van Beeple (Mike Winkelmann) werd deze maand voor 69 miljoen dollar geveild (ongeveer 58 miljoen euro). Het lijkt op het eerste gezicht absurd, zo'n enorm bedrag voor een werk wat alleen virtueel bestaat en dat door iedereen kan worden gedownload. Maar het betekent meer dan alleen een megabedrag. Omdat dankzij technologie eigendom en waarde aan werken kan worden toegekend, wordt de digitale kunstwereld in een klap volwassen.

Het werk van Beeple, getiteld The First 5000 Days, werd geveild door Christie's. Beeple maakte ruim dertien jaar lang elke dag een digitaal werk, die in The First 5000 Days zijn gebundeld. Opvallend, want het was de eerste keer dat het veilinghuis een digitaal werk onder de hamer had. Daarmee werd een signaal afgegeven naar de buitenwereld. Directeur van het Amsterdamse NXT Museum voor nieuwe mediakunst, Merel van Helsdingen, noemt het een handreiking vanuit de traditionele kunstwereld naar digitale kunst. "Het is een stamp of approval, de kunstwereld laat zien ook deze vorm van kunst nu serieus te nemen."

Onder digitale kunst verstaan we werken die met behulp van digitale technologie zijn gemaakt. Het gaat verder dan plaatjes, deze vorm van kunst kan ook bewegen en audio bevatten.

Hoewel (digitale) kunst al langer online verhandeld werd, is de manier waarop dat nu gebeurt nieuw. Dat gaat met zogeheten non-fungible tokens (NFT's), een niet-vervangbare token. De NFT's zijn unieke stukjes code op het internet, waaraan een digitaal werk is gekoppeld. De techniek hierachter is vergelijkbaar met die van bitcoin. Zo worden NFT's verspreid over de wereld opgeslagen en kan iedereen zien hoe ze worden verhandeld en wie de eigenaar is.

Volgens Van Helsdingen maakt dit de kunsthandel volledig transparant. "Als je vroeger naar een veilinghuis ging, nam je een adviseur mee. Die expert gaf achtergrond over bepaalde werken en kunstenaars en maakten een inschatting van de waarde. Nu kun je gewoon aflezen wie de eigenaar is, wanneer een werk is verkocht, door wie het is gekocht en voor hoeveel geld."

Investeren in de hoop dat de waarde stijgt
Rik Oostenbroek werkt al jaren als digitaal artiest, vaak ook voor grote merken uit het buitenland. Pas geleden verkocht hij twee van zijn eigen werken als NFT voor 14.000 dollar en 18.700 dollar aan een 32-jarige Oostenrijker. "Dat is wel iemand die zomaar ruim 32.000 dollar neerlegt om de rechten van twee jpg-bestanden van mij te kopen", zegt hij. "De koper gelooft dat ik groot word in de NFT-wereld, dus leek het hem slim om nu te investeren voordat het meer waard wordt."

Wat dat betreft lijkt het volgens Oostenbroek wel op de traditionele kunstwereld. "Een verzamelaar of handelaar kijkt naar potentie van een kunstenaar en op basis daarvan kopen ze werken. Het fijne aan NFT's is voor kunstenaars dat zij elke keer een bepaald percentage van het verkoopbedrag krijgen. Dat zijn een soort royalty's die je nooit kwijtraakt."

Belastend voor het milieu
Op verschillende online platforms kunnen mensen NFT's aanbieden. "Het is een model, waarmee ook kunstenaars in ontwikkelingslanden of zonder opleiding hun kunst kunnen verkopen", zegt Van Helsdingen. "Aan de andere kant is er een reden dat er kunstopleidingen en instanties zijn die de kwaliteit van kunst waarborgen."

Daarnaast zijn NFT's flink vervuilend, vanwege de gebruikte blockchain-technologie. "Dit is echt iets wat opgelost moet worden voor de lange termijn. Bij veilingen wordt veel energie verbruikt en daardoor komt er enorm veel CO2 vrij."

Daarnaast ontstaat er, dankzij het vrije karakter waarmee mensen nu NFT's kunnen verkopen, een wildgroei aan online werken. Niet alles is even goed, maar uiteindelijk komt kwaliteit vanzelf bovendrijven, denkt Oostenbroek. "De mensen die unieke dingen maken, een beetje exclusiviteit behouden en weloverwogen keuzes maken, blijven over."

Alleen de beste kunst blijft over
Iemand als Beeple was nodig om digitale kunst op de kaart te zetten. "Hij heeft 13,5 jaar elke dag een plaatje gemaakt en online gezet", zegt Oostenbroek. "Na een tijdje begon hij op te vallen, niet alleen vanwege zijn bizarre stijl, ook omdat hij inspeelde op de actualiteit. Daardoor kreeg hij er steeds meer volgers bij en was hij al een gevestigde naam voordat hij aan NFT's begon."

"Ik ben er van overtuigd dat mensen Beeple over honderd jaar nog steeds kennen", zegt Oostenbroek. "Dan is het werk van 69 miljoen misschien wel 4 miljard dollar waard."