Gecensureerde beelden uit Wahib-livestream ook schadelijk: 'Verspreid ze niet'

De beelden van de minderjarige jongen die er door Bilal Wahib op Instagram toe werd aangezet zijn geslachtsdeel te laten zien, zijn in alle vormen schadelijk voor het slachtoffer - óók als de beelden deels wazig zijn gemaakt of als de video op een andere manier minder expliciet is, benadrukt het Expertisebureau Online Kindermisbruik (EOKM) in gesprek met NU.nl. De organisatie dringt er daarom op aan ook dit soort beelden niet te verspreiden.

Wahib zette de minderjarige jongen er dinsdagavond in een Instagram-livestream toe aan zijn geslachtsdeel te laten zien. De 22-jarige acteur wordt nu verdacht van het verspreiden van kinderporno.

EOKM-directeur Arda Gerkens wees er woensdag in het tv-programma Op1 al op dat het bezitten of doorsturen van de seksueel expliciete beelden strafbaar is. "Voor iedereen die dat filmpje nu heeft: het is kinderporno. Je mag het niet hebben, je mag het niet delen."

Maar ook mensen die gecensureerde of bewerkte video's bezitten, moeten deze zogenoemde contextuele beelden volgens het EOKM niet doorsturen of op sociale media plaatsen. "Ook als het slachtoffer onherkenbaar is, kan het plaatsen van de beelden schadelijk zijn", zegt Simone Belt van Helpwanted.nl, een onderdeel van het EOKM dat jongeren bijstaat na online seksueel misbruik.

"Slachtoffers maken zich met name druk of hun vrienden, kennissen en toekomstige werkgevers hen herkennen. Ook dragen ze met zich mee dat iedereen de beelden gezien kán hebben. Dat kan een heel grote impact op het psychische welzijn hebben."

Dat ook gecensureerde beelden online gedeeld worden, leidt ertoe dat het slachtoffer continu geconfronteerd kan worden met het incident, zegt Belt. "De beelden kunnen wegzakken, maar na een paar jaar alsnog weer opduiken. De video's niet verspreiden, helpt dat te verminderen."

Niet-expliciete beelden op Facebook en Instagram ook verboden
"Internetbedrijven ondernemen bij seksueel expliciete beelden snel actie, omdat online seksueel kindermisbruikmateriaal vrijwel overal ter wereld strafbaar is", zegt Michael Klos van de Universiteit Leiden. "Maar bij gecensureerde beelden ligt dat juridisch gezien een stuk lastiger."

Klos onderzoekt hoe sociale media in dit grijze gebied handelen: waar houdt de vrijheid van meningsuiting op in situaties die niet overduidelijk illegaal zijn?

Doordat het juridisch ingewikkeld is, zijn slachtoffers van online seksueel misbruik afhankelijk van de handhaving van internetbedrijven. "Sociale media kunnen besluiten dat ook het plaatsen van contextuele beelden buiten hun voorwaarden valt", zegt EOKM-directeur Gerkens daarover tegen NU.nl.

Facebook, tevens eigenaar van Instagram, is daar desgevraagd duidelijk over: ook niet-expliciete beelden van het voorval met Wahib zijn verboden - ook als de beelden geblurd zijn of als de video gedeeld wordt om het incident te veroordelen, laat een woordvoerder weten.

"Facebook moet een afweging maken tussen de vrijheid van meningsuiting en het belang van het slachtoffer", zegt onderzoeker Klos. "Je ziet heel duidelijk dat het bedrijf het belang van de jongen hier zwaarder laat wegen."

Expertisebureau roept op beelden te rapporteren
Een YouTube-woordvoerder verwijst naar het beleid over seksualisering van minderjarigen en beelden die bij minderjarigen tot emotionele problemen kunnen leiden, maar wilde niet specifiek ingaan op beelden van het incident met Wahib.

"Als wij het bij YouTube melden, halen ze het wel weg", zegt EOKM-directeur Gerkens over de uitvoering van dit beleid. "Ze handelen niet uit zichzelf. Dus meld het bij ons als je dit soort beelden ziet."

NU.nl heeft Twitter gewezen op contextuele beelden uit de Instagram-livestream die op het sociale medium zijn gedeeld. Ook dit bedrijf is om een toelichting van het beleid gevraagd. In antwoord op de vraag of contextuele beelden verboden zijn, luidt het antwoord alleen dat het platform optreedt tegen beelden waarin seksueel kindermisbruik zichtbaar is.

"Iedereen die de beelden ziet, moet zich daartegen uitspreken", vindt Belt van Helpwanted.nl. "Het is niet prettig dat ook die contextbeelden circuleren. Het zal vrijwel onmogelijk zijn om alles helemaal offline te halen. Dat is een harde realiteit. Maar als mensen stoppen met het verspreiden, kan dat echt heel veel uitmaken."